---

Τετ 22 Φεβ 2012

Beyond

«Περίεργη» η πρόταση της Σουηδίας για τα φετινά Όσκαρ, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι επιλογές της εθνικής ακαδημίας δεν εξαντλούνται σε ένα μικρό αριθμό ταινιών, αλλά επεκτείνονται σε ένα ευρύ φάσμα ειδών και δημιουργών, που εκ του αποτελέσματος κρινόμενοι, έχουν να παρουσιάσουν δουλειές περισσότερο ιδεολογικά στοχευμένες, σκηνοθετικά ανατρεπτικότερες και σίγουρα με βάθος σκέψης από ετούτη εδώ. Άλλωστε η Σουηδία τα τελευταία χρόνια έχει καταστήσει σαφές ότι παράγει μία άκρως ενδιαφέρουσα κινηματογραφία, με άποψη και λόγο.

Σε δεύτερη ανάγνωση εντούτοις, μπορεί κανείς με χαρακτηριστική άνεση να εντοπίσει ακριβώς τα στοιχεία εκείνα, που «ανάγκασαν» τους Σουηδούς να πιστέψουν στην νίκη και τους οδήγησαν στην υποβολή της συγκεκριμένης πρότασης, την κατ` εκτίμησή τους ικανότερη ταινία να διεκδικήσει με αξιώσεις το βραβείο στην ξενόγλωσση κατηγορία.

Το βασικό ατού της ταινίας ακούει στο όνομα Noomi Rapace. Η πασίγνωστη πια Rapace, που έσκασε από το πουθενά για να δώσει σάρκα και οστά και να αποθεώσει την αμφιλεγόμενη, πολυδιαβασμένη ηρωίδα του Stieg Larsson, Lisbeth Salander, αφήνει πίσω της το μυστηριακό, γκόθικ και μεσαιωνικών προεκτάσεων σύμπαν του πρόωρα αδικοχαμένου Larsson και στρέφεται στο σύγχρονο κοινωνικό δράμα, εξίσου όμως σκοτεινό. Ως Leena, μητέρα δύο ανήλικων κοριτσιών και φαινομενικά ευτυχισμένη σύζυγος, που προσπαθεί μετά από 30 χρόνια να συμβιβαστεί με το παρελθόν της ερχόμενη αντιμέτωπη με τις ευθύνες άλλων, δίνει μία ερμηνεία ψυχής, γεμάτη εσωτερική δύναμη και νεύρο, για να αποδείξει στους κακοπροαίρετους, που την κατηγορούν για ερμηνευτικό φιάσκο και επίπεδες ερμηνείες, ότι δε μπαίνει σε καλούπια. Με αυτή την ερμηνεία, πλάι σε εκείνη του Babycall, αποκαλύπτει σταδιακά και με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο μία τεράστια γκάμα δυνατοτήτων. Και ο συντάκτης του παρόντος κειμένου, που ήταν από τους πιο επιφυλακτικούς όσον αφορά στις υποκριτικές δυνατότητες της κ. Noomi Rapace, τείνει να αναιρέσει εις το απόλυτο.

Η απήχηση της Rapace, αρχικά έντονη και συνοδευόμενη από τυμπανοκρουσίες, και η μάλλον όχι και τόσο εκλεκτική –αντιθέτως boxoffiκα ελκυστική- στη συνέχεια πορεία της προς το Χόλυγουντ (Babycall, Prometheus), έκανε σίγουρα τους Σουηδούς να πιστέψουν ότι η γνωστή φυσιογνωμία της ηθοποιού και η κραυγαλέα, mainstream μεταναστευτική της στροφή, μπορούν να αγγίξουν τους Αμερικανούς που ενδεχομένως θα την απομυθοποιήσουν ως Κορίτσι του τατουάζ μόνο με μία άλλη ηθοποιό, σε μια μανιώδη αναζήτηση για ανεύρεση νέων ταλέντων. Τους βοηθάει βλέπετε ετούτη τη στιγμή και η συγκυρία της εξόδου στις αμερικανικές αίθουσες της αγγλόφωνης βερσιόν του κοριτσιού με το τατουάζ.

Όσον αφορά την ταινία της Pernilla August, αυτή έχει σαφείς προεκτάσεις κοινωνικής μελέτης και ένα καλοχτισμένο, γερό συναισθηματικό υπόβαθρο. Ξεκάθαρης αμερικανικής κοπής και απέχοντας αρκετά από το σύνηθες ύφος των Βορειοευρωπαίων δημιουργών, η ταινία της August αφήνει λιγότερο χώρο στο θεατή προκειμένου να διερευνήσει τις θεωρίες και τα πεπραγμένα, να πειραματιστεί με την εικόνα και το συναίσθημα. Σκηνοθετικά και σεναριακά παρούσα, απολύτως εγκρατής και ταυτόχρονα επαρκής στην απόδοση των αντιδράσεων και τις διαστάσεις των χαρακτήρων, η Σουηδέζα σκηνοθέτις καταφέρνει να εμβαθύνει με χαρακτηριστική ευκολία σε αυτούς και τους ντύνει με αρκετή δόση μισαλλοδοξίας ή απαισιοδοξίας, διοχετεύοντάς τους παράλληλα μία εγωιστική άρνηση να ανατρέψουν τις σε βάρους δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης. Φτάνοντας προς το φινάλε και με σωστό timing, θα αποκαλύψει την έντονα συγκινησιακή πλευρά τους, την ανάγκη τους να συγχωρέσουν και φυσικά να συγχωρεθούν.

Χρονικές μεταβάσεις που στερούνται ανηθικότητας ή σκληρής οπτικής επέμβασης, με ταυτόχρονη οικονομία στο χώρο και το χρόνο στον οποίο εξελίσσεται η ιστορία, μετατρέπουν το Svinalängorna, σε μία ψυχολογικά προσεγγίσιμη ταινία που δεν πιέζει το θεατή στην ερμηνεία του λόγου αλλά του διοχετεύει την θλίψη για την αργή διάσπαση της οικογένειας στην οποία η δημιουργός επιλέγει να αναφερθεί.

Η August πείθει. Και πείθει γιατί βλέπει με ειλικρινή διάθεση τα γεγονότα, προσεγγίζοντας τους ήρωες με αγαστή ευαισθησία αλλά κυρίως ως όντα που βασανίζονται για τις πράξεις και τις παραλήψεις τους. Στην ταινία της, το παρελθόν προφθάνει το παρόν και η έκρηξη γίνεται ένα με τον πόνο, αφήνοντας στο θεατή να προβληματίζεται για την ανθρώπινη αδυναμία και την ενοχή του υπέρτατου των όντων για το παράλογο. Οι εσωτερικές συγκρούσεις της ηρωίδας, οι ευθύνες και τα βάρη που γεννά ένα προβληματικό περιβάλλον, θα στοιχειώσουν την ανήλικη Leena -την οποία υποδύεται μία απίστευτα ταλαντούχα δεκαεπτάχρονη ηθοποιός (Tehilla Blad)- και θα την ακολουθήσουν για μια ζωή. Είναι άραγε ικανοί οι άνθρωποι να σταθούν στα πόδια τους; Να αποτινάξουν τις άσχημες αναμνήσεις και να απελευθερωθούν από τα δεσμά της λήθης; Μπορούν να επαναδιαπραγματευθούν τις σχέσεις τους με τους ανθρώπους της ίδιας στέγης και να συγχωρήσουν εκείνους που τους πληγώνουν ή στο τέλος πλάθονται κατ`εικόνα και καθ`ομοίωσή τους?

Πρόκειται για ένα ακριβές και χωρίς υπερβολές ψυχογράφημα, ένα αβάστακτα συγκινητικό οικογενειακό πορτρέτο που είναι ζωγραφισμένο θαρρείς με τα χρώματα του γκρι και του μαύρου. Το Svinalängorna, πατάει στον θεσμό της οικογένειας και διερευνά το χάσμα των γενεών και την κατάσταση των ανθρώπων που βασανίζονται από τις ενοχές για την δύσκολη ζωή στην οποία υποχρεώθηκαν να ενταχθούν δίχως δικαίωμα επιλογής. Μπορεί όμως και σε μια βαθύτερη προσέγγιση να θεωρηθεί και ως μία από τις καλύτερες ταινίες που καταπιάνονται με το θέμα του αλκοολισμού και τις συνέπειές του. Ταινία με λιτό και «λαϊκό» λόγο, φτιαγμένη με δεξιοτεχνία και αυτοπεποίθηση, που αν και βατή, πειραματίζεται στην αφήγηση, για να αφήσει τελικά έντονο τον ψίθυρο της ελπίδας για αλλαγή και κυρίως για την κατάκτηση της ευτυχίας. Ταινία που δεν κρύβεται πίσω από το δάχτυλό της και τις κατά τα άλλα ενδιαφέρουσες θεωρίες περί των συνεπειών του προοδευτισμού και της εξέλιξης των κοινωνιών αλλά κοιτάει τον άνθρωπο κατάματα και όπως είναι. Ως ένα δηλαδή συναισθηματικό ον που έχει ανάγκη μόνο από αγάπη.

Βαθμολογία: (3.5/5)

---