---

Δευ 26 Μαϊ 2003

Escape from New York - Αποδραση απο τη Νεα Υορκη

Μια από τις πιο ευφάνταστες ιδέες που αποτέλεσαν τη βάση ενός σεναρίου, ήταν αυτή του Escape from New York. Ένα σενάριο, αρχίζει με ένα «what if». «Τι θα γινόταν», λοιπόν αν σε 7 χρόνια η εγκληματικότητα των ΗΠΑ τετραπλασιαζόταν; Οι Αμερικανοί θα χρειαζόντουσαν μεγαλύτερη αστυνόμευση, ισχυρότερο δικαϊκό σύστημα περισσότερες φυλακές, περισσότερους φύλακες –και φυσικά, τους φυλακισμένους κάποιος θα έπρεπε να τους ταΐζει! Όλα αυτά όμως θα χρειαζόντουσαν πολύ υψηλότερα κονδύλια! Και ποιος θα πλήρωνε τους φόρους, αν οι περισσότεροι Αμερικανοί ήταν εγκληματίες; Τι θα γινόταν λοιπόν, αν αυξάναμε μεν την αστυνόμευση, ελαττώναμε δε τις φυλακές, αν διατηρούσαμε σταθερό τον αριθμό των δικαστών, αυξάναμε όμως την αποφασιστικότητά τους, ελαττώναμε τον αριθμό τον φυλακών, αυξάναμε όμως τη χωρητικότητά τους!

Τι θα γινόταν αν μετατρέπαμε ολόκληρο το Manhattan σε φυλακή, και στέλναμε εκεί μέσα όλους τους παρανόμους –από τον πιο αθώο κακοπληρωτή κλήσεων, μέχρι των πιο αιμοδιψή φονιά- για να επιβιώσουν όπως μπορούν αυτοί; Θα γινόταν το Αποδραση απο τη Νεα Υορκη.

Με μια από τις πιο ευφάνταστες σεναριακές βάσεις, η Αποδραση είναι λίγο πολιτική αλληγορία, λίγο μαύρη κωμωδία, λίγο φουτουριστικό γουέστερν. Μπορεί οι τίτλοι τέλους να προκαλούν μικρή μελαγχολία γιατί οι δυνατότητες του σεναρίου δεν εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο, αλλά σίγουρά άξιζε το φιλμ, τον κόπο και το χρόνο. Τόσο το δικό του, όσο και το δικό σας.

Αυτές τις σκέψεις περίπου έκαναν το 1981 ο John Carpenter και ο Nick Castle και έγραψαν το εκπληκτικό σενάριο μιας από τις πιο κλασσικές ταινίες του πρώτου. Σκεφτείτε τώρα, κατά την πτήση του Προέδρου των ΗΠΑ προς μια σημαντική σύνοδο κορυφής, να γίνεται αεροπειρατεία και ο Πρόεδρος (Donald Pleasence) προσπαθώντας να διαφύγει, να καταλήγει στη μεγίστης ασφαλείας φυλακή της Νέας Υόρκης, αιχμάλωτος όλως αυτών των κοινωνικών απόβλητων! Φυσικά η αστυνομία δεν μπορεί να εισβάλει και να πάει απλώς να τον παραλάβει. Η μόνη λύση είναι να σταλεί ένας κατάσκοπος, αρκετά ικανός ώστε να φέρει εις πέρας μια τέτοια αποστολή. Για καλή τύχη του Bob Hauk (Lee Van Cleef), υπεύθυνου της φυλακής, την ίδια μέρα έχει εισαχθεί o Snake Plissken (Kurt Russell), ένας από τους πλέον διακοσμημένους στρατιωτικούς, βετεράνος των ειδικών αποστολών, που είχε διαλέξει το δρόμο της παρανομίας.

Στον Snake προσφέρεται αμνηστία, με την προϋπόθεση να βρει τον Πρόεδρο και να τον βγάλει έξω, μέσα σε 24 ώρες. Για να πείσουν τον Plissken για τη διορία του, του εισάγουν ειδικές μικροκάψουλες που το αφήνουν τόσες ώρες ζωής, όσες και οι ώρες πριν τη διαβόητη σύνοδο.

Με την εκπληκτική –όπως πάντα- μουσική του, ο Carpenter ανοίγει την ταινία σε μια μουντή μετα-αποκαλυπτική Νέα Υόρκη, όπου επικρατεί ένας είδος κυβερνούμενης αναρχίας, που θα μπορούσε να συγκριθεί με τις εξερευνήσεις του Orwell στις κυβερνητικές μεταλλάξεις υπό συνθήκες χάους. Οι κάτοικοι της φυλακής είναι άνθρωποι που φέρονται να μάχονται τα αποκαλούμενα «φασιστικά» ιδεώδη του «Ανθρώπου», ωστόσο και οι ίδιοι αναγκάζονται να σχηματίζουν ένα σύστημα διακυβέρνησης για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Έστω κι αν το σύστημα διακυβέρνησης βασίστηκε στον τρόμο, που έχει πλέον μεταλλαχθεί σε λατρεία. Τη Νέα Υόρκη ανεπίσημα κυβερνά ο Δούκας (όχι ο Νίκος, ο Isaac Hayes), το όνομα του οποίου σκορπά τον τρόμο ακόμη και στο άκουσμα –“you only meet the Duke once, and then you’re dead!”, ένα εναλλακτικό είδος δημάρχου!

Φλερτάροντας με την πολιτική αλληγορία, η Αποδραση απο τη Νεα Υορκη είναι ουσιαστικά όμως ένα γουέστερν, αναβαθμισμένο και μετατοπισμένο στο χώρο της Νέας Υόρκης. Ο Kurt Russell, που μέχρι τότε ήταν γνωστός στο κοινό από ταινίες της Disney(!), αποδίδει θαυμάσια το χαρακτήρα του –έναν άνθρωπο που μισεί κάθε είδος εξουσίας τόσο πολύ, που... you gotta love him! Για την ακρίβεια, δίνει την εντύπωση ότι μισεί όχι μόνο την ανθρώπινη εξουσία, αλλά την ανθρώπινη ύπαρξη, έχει όμως μέσα του χαραγμένα στην αρχετυπική τους μορφή όλα τα υψηλά ιδανικά: φιλία, τιμή, ελευθερία. Ο ίδιος ο Snake είναι η αρχετυπική μορφή του απρόθυμου αντι-ήρωα των spaghetti western, που μπλέχτηκε σε μια παλιοκατάσταση χωρίς να το θέλει, αλλά πρέπει να την ξεμπερδέψει. Η ερμηνεία του Kurt Russell θυμίζει απόλυτα τις πρώτες εμφανίσεις του Clint Eastwood στις ατελείωτες έρημους των western, ομοιότητα την οποία καλείται να υπερτονίσει και ο Lee Van Cleef, συνήθης αντίπαλος του Eastwood, απλά και μόνο με την παρουσία του. Μόνο που εδώ η μονομαχία τους δε γίνεται με περίστροφα στον πυρωμένο μεσημεριανό δρόμο, αλλά στο τεραίν των ηθικών συγκρούσεων.

Πολλοί δεύτεροι ρόλοι πλαισιώνουν των ήρωα του Carpenter, με εκπληκτικές ερμηνείες από τον Harry Dean Stanton στο ρόλο του «νούμερο δύο» της Νέας Υόρκης, Brain, την Adrienne Barbeau να κρατά τη θέση της δυναμικής συντρόφου του προηγούμενου, και τον Ernest Borgnine ως ταξιτζή(!). Βέβαια, οι δεύτεροι χαρακτήρες σε τέτοιες ταινίες, παίζουν το ρόλο του «σάκου του μποξ» για να μισήσουμε περισσότερο τον «κακό» της ταινίας. Και γίνονται πολλά κομμάτια για να το πετύχουν αυτό!

Μαύρη κωμωδία, πολιτική αλληγορία, φουτουριστικό γουέστερν, αγνή βία, η Αποδραση απο τη Νεα Υορκηείναι ένα κλασικό cult, που όταν πέσουν οι τίτλοι του τέλους μπορεί να προκαλεί μια μικρή μελαγχολία επειδή το σενάριό του δεν έφτασε τα ύψη και τα βάθη που θα μπορούσε, αλλά σίγουρα άξιζε το φιλμ που κατέλαβε και με το παραπάνω.

Σκηνές που στοιχειώνουν: Ο Snake έχει μόλις φτάσει στη Νέα Υόρκη. Περπατώντας στους σκοτεινούς δρόμους, αιφνιδιάζεται όταν από κάθε υπόνομο, από κάθε κρυφή γωνιά, ακόμη και από το πάτωμα, εμφανίζονται άνθρωποι-ζόμπι που έχουν βγει να ψάξουν για τη λεία τους. Μια ανάμνηση από το Σταθμό 13, ένας ακόμη φόρος τιμής στη Νυχτα των Ζωντανων Νεκρων.

Βαθμολογία: 9/10

---