---

Τρί 10 Ιουν 2003

Wim Wenders – Ένας γερμανός φίλος

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί χαρτογράφος της ψυχής μας και της δικής του, φιλόσοφος, όπως επίσης θα μπορούσε να δουλεύει για το National Geographic ταξιδεύοντας στον κόσμο, όπως ακόμα θα μπορούσε να είναι ένας υπέροχος ζωγράφος, ένας συγγραφέας ή ένας ροκ εν ρολ παραγωγός. Τελικά επέλεξε την σκηνοθεσία καταφέρνοντας με τον δικό του μοναδικό τρόπο να συμπεριλάβει όλες του τις αγάπες στις ταινίες του. Και αν κατάφερε κάτι, αυτό ας το κρίνει το κοινό και ειδικότερα η γενιά του 80, καθώς με το Wings of Desire, αυτή την εύθραυστη και ανθρώπινη ιστορία, με τα εκφραστικά και υπόκωφα πλάνα του και την γεμάτη ποίηση διήγησή του, μας έδωσε μια αξέχαστη και πιθανώς αξεπέραστη εμπειρία.

Γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου του 1945, στο Ντίσελντορφ της παραπαίουσας από τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, Γερμανίας του Aδόλφου Χίτλερ. Μεγάλωσε με τα καθολικά πρότυπα, τα οποία γρήγορα απαρνήθηκε για το ροκ εν ρολ που ήταν στα φόρτε του την δεκαετία του 60. Μπήτλς, Στόουνς, Γιάρντμπερντς και Βαν Μόρισον είναι μερικά από τα αγαπημένα του ακούσματα εκείνη την εποχή και όπως ομολογεί και ο ίδιος:
«Η μουσική ήταν συνεχής πηγή ενέργειας στη ζωή μου»
«Στο ροκ εν ρολ χρωστώ ότι κάνω ταινίες. Χωρίς την επιρροή των συγκροτημάτων της εποχής δεν νομίζω να είχα τολμήσει να γίνω κινηματογραφιστής, αλλά μάλλον με έβλεπα οδοντογιατρό ή δικηγόρο. Το ροκ εν ρολ μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι είχαμε κάτι να πούμε και μας έδωσε τα κότσια να σηκωθούμε και να τραγουδήσουμε ή στην περίπτωσή μου να σηκώσω την κάμερα στους ωμούς μου.»

Από το έργο του =Wenders βλέπουμε ότι πάντα κρατούσε μια στενή σχέση με τον κόσμο του ροκ. Οι ταινίες του εμπεριέχουν τραγουδιστές, όπως ο αινιγματικός Nick Cave στο Wings of Desire είτε μουσική από τον Cooder, τους U2, τους REM ή ακόμα και σενάριά τους όπως του Bono στο The Million Dollar Hotel - Το Ξενοδοχειο του ενος εκατομμυριου Δολαριων.

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στον μικρό Wim, όπου πηγαίνει στο Παρίσι για να σπουδάσει ζωγραφική και χαρακτική επηρεασμένος εκείνη την εποχή από το νέο αμερικάνικο αντεργκράουντ με πρωτοστάτη τότε τον Andy Warhol. Σπουδάζει δίπλα σε ένα φημισμένο χαράκτη της εποχής τον Johnny Friedlander και ζει σε ένα διαμέρισμα χωρίς θέρμανση. Η τύχη είναι μια πολύ περίεργη έννοια, καθώς η ενασχόληση του Wenders με τον κινηματογράφο ξεκίνησε από αυτή την έλλειψη ζεστασιάς του σπιτιού. Πήγαινε στην κινηματογραφική βιβλιοθήκη του Παρισιού και με ένα φράνκο έβλεπε όλες τις ταινίες της ημέρας από της δύο το μεσημέρι μέχρι τις δύο το βράδυ καθώς η κινηματογραφική βιβλιοθήκη είχε κεντρική θέρμανση. Το αποτέλεσμα αυτής της ιδιάζουσας ενοικίασης ζέστης μετά κινηματογράφου, έκανε τον Wenders να δει σε ένα χρόνο περίπου χίλιες ταινίες με ρετροσπεκτίβες του Murnau, Fritz Lang, John Ford και Anthony Mann, καθώς παλιές ευρωπαϊκές ταινίες του 20. Αυτός ο απίστευτος αριθμός ταινιών τον έκανε να αρχίζει να γράφει για αυτές σε εφημερίδες και περιοδικά, ώσπου αποφάσισε να πάρει πιο ζεστά την δουλειά του κριτικού (η μοίρα παίζει περίεργα παιχνίδια, αφού αυτό το επάγγελμα θα τον χτυπούσε κατοπινά) πηγαίνοντας με σκοπό να μάθει περισσότερα για την ιστορία του κινηματογράφου. Ακόμα στο μυαλό του δεν είχε περάσει η ιδέα του κινηματογραφιστή.

Στην κινηματογραφική σχολή του Μονάχου κάθεται τρία χρόνια και κάνει μόνος τους μικρού μήκους ταινίες, επηρεασμένος από την ζωγραφική και την ροκ μουσική. Φτάνοντας στο τελευταίο έτος η σχολή χρηματοδοτούσε όλους τους τελειόφοιτους ώστε να κάνουν την διπλωματική τους ταινία που θα ήταν έγχρωμη, 20λεπτη και σε φιλμ 30μμ. Αντί αυτού ο Wenders κάνει μια ασπρόμαυρη ταινία σε δεκαεξάρι φιλμ με διάρκεια δύο ώρες και με τα ίδια λεφτά. Έτσι κάνει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, γεμάτη με μουσική των Kings, με τίτλο Summer in the City το 1970. H διαδικασία της των γυρισμάτων της ταινίας του αρέσει και ετοιμάζεται να το ξανακάνει, αυτή τη φορά με τον φίλο του και συγγραφέα Peter Handke πάνω στο μπεστσέλερ του The Goalkeeper`s Fear of the Penalty Kick. Όντως η ταινία γίνεται και συναντά την καλλιτεχνική επιτυχία πάνω στα έκπληκτα μάτια του Wenders, αφού είναι η πρώτη επαγγελματική δουλειά ως σκηνοθέτης, και είναι μόλις 26 χρονών. Εκείνη την εποχή ανακαλύπτει τον ιάπωνα Ozu ο οποίος όπως λέει ο ίδιος ο Wenders, τον επηρεάζει όχι τόσο στην τεχνική, αφού εκεί έχουν την πρωτοκαθεδρία οι αμερικάνοι σκηνοθέτες αλλά σαν ορόσημο θεματολογίας και καλλιτεχνικής αρτιότητας. Η πραγματική καταξίωση και η υπογραφή Wenders στις ταινίες ξεχώριζει με το Alice in the Cities (γυρισμένο το 1974 μερικώς στην Αμερική ικανοποιώντας την ψύχωσή του με αυτή τη χώρα) όπου βρήκε την διεθνή αναγνώριση και την εισπρακτική επιτυχία, κάνοντας ένα ρόουντ-μούβι που διαμορφωνόταν καθημερινά και αποκτούσε ζωή κατά την διάρκεια των γυρισμάτων.

Συνεχίζει με ένα καινούργιο ρόουντ-μούβι, το Kings of the Road το 1976 για να φτάσει στο 1977 με το The American Friend να ασχοληθεί με τον «ταλαντούχο κύριο Ρίπλεϊ» της Patricia Highsmith και το όμορφο Αμβούργο (φτιάχνωντας πολύ όμορφα πλάνα της πόλης) έχοντας ηθοποιούς όπως ο Dennis Hopper και ο Bruno Ganz αλλά και δάσκαλους του σκηνοθέτες όπως ο Nicholas Ray και ο Samuel Fuller. Το 1979 βοηθά τον Nicholas Ray να τελειώσει την ταινία του, πάνω στον αγώνα που έδινε ο ίδιος ενάντια στον καρκίνο με τίτλο Lightning Over Water.

Το 1978, ο Wenders γυρνά στην Αμερική και κινηματογραφεί στο Σαν Φραντσίσκο το Hammett για τον Francis Ford Coppola όπου βρίσκετε σε ένα Βατερλώ, αφού καταλήγει η ταινία να τον απορροφήσει για μια τετραετία και το αποτέλεσμα είναι δικό του κατά 30%. Όλη αυτή την περιπέτεια του την αποτυπώνει στο The State of Things, και επιστρέφει στα γνώριμα λημέρια του, τα ρόουντ-μούβις με ένα σενάριο του Sam Shepard το Paris, Texas όπου μιλά για την αναζήτηση της ευτυχίας μέσα από μια οδύσσεια ενός περιπλανώμενου, του Harry Dean Stanton, και κινηματογραφεί την Αμερική όπως δεν την έχει κινηματογραφήσει κανείς κάτω από τις μελαγχολικές νότες του Ry Cooder αλλά και το θλιμμένο βλέμμα της Nastassja Kinski. Κερδίζει τον χρυσό φοίνικα στο φεστιβάλ των Καννών και προετοιμάζεται για την καλύτερή του ταινία, το λυρικό Wings of Desire με πρωταγωνιστή έναν άγγελο που περιπλανιέται στο Βερολίνο ποθώντας την φυσική του ανθρώπινη υπόσταση ερμηνεύοντάς τον ο αγαπημένος του ηθοποιός Bruno Ganz. Η ταινία είναι χαμηλού προϋπολογισμού, χωρίς σενάριο, δίχως να γνωρίζουν από την αρχή πως θα τελειώσει η ιστορία, χαλαρή σύνθεση, φιλμάροντας με χρονική ακολουθία και αφήνοντας τους ηθοποιούς να υποδυθούν τους εαυτούς τους. Παίρνει το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στις Κάννες και δυστυχώς για αυτόν αλλά και για εμάς είναι ότι καλύτερο έχουμε δει από τον Wenders μέχρι σήμερα. Γυρνά δύο απογοητευτικές ταινίες για το κοινό του τα Until the End of the World - Μεχρι το Τελος του Κοσμου(1991) και το δεύτερο μέρος του Wings of Desire το Faraway, So Close (1993), μια πραγματική απογοήτευση γεμάτο φλυαρίες και χωρίς καμία ουσία που το μόνο που απομένει είναι τα τραγούδια των U2, REM, Nick Cave και άλλων.

Την επόμενη χρονιά κάνει το Lisbon Story (1994) στη Λισσαβόνα (άλλη μια πόλη κινηματογραφημένη από τον Wenders) που ενώ δεν είναι κακή ταινία ο ρόλος του παραμένει διαδικαστικός ενώ μεγάλη επιτυχία κάνουν τα τραγούδια των Madredeus. Συνεργάζεται με τον Michelangelo Antonioni στο Al di là delle nuvole (1995) και το 1997 κάνει άλλη μια μεγάλη αποτυχία το End of Violence, The (1997) γυρισμένο στην Αμερική.

Το 1999 έρχεται η μεγάλη επιτυχία με το Buena Vista Social Club όχι τόσο για την ταινία όσο για την μουσική της που πουλά τρελά σε όλο τον κόσμο (πάλι η μουσική κλέβει την παράσταση). Ο Wenders κάνει μια αξιοπρεπή δουλειά και ετοιμάζει το Million Dollar Hotel, σε ένα σενάριο του Ιρλανδού Bono των U2 (όπου έχουν γίνει φίλοι από τον καιρό που οι U2 ηχογραφούσαν στο Βερολίνο το Achtung Baby). Τα γυρίσματα κρατούν 35 μέρες, ο πρωταγωνιστής Mel Gibson θάβει την ταινία που βγαίνει με άσχημο κλίμα στις αίθουσες αλλά κατά την ταπεινή μου άποψη αυτή η παρεξηγημένη ταινία μου άρεσε υπερβολικά.

Αυτό που έχουμε να περιμένουμε από αυτόν φέτος είναι ένα ντοκυμαντέρ αλλά Buena Vista Social Club με τίτλο Soul of a Man που αναφέρεται στην μουσική μπλούζ με τραγουδιστές όπως οι T-Bone Burnett, Nick Cave, Eagle Eye Cherry, John Mayall, Bonnie Raitt, Lou Reed και άλλους πολλούς.

Μια συμβουλή θα σας δώσω μόνο και όποιος θέλει ας την μετρήσει. Επειδή φέτος το καλοκαίρι βγαίνουν σε επανεκδόσεις και το Paris, Texas αλλά και το Wings of Desire μην τα χάσετε. Ειδικά το δεύτερο με τίποτα.

Φυσικά για αυτούς που τα έχουν ξαναδεί, δεν χρειάζεται να δώσω συμβουλές και κατευθύνσεις (έννοιες που μου φέρνουν και εμένα αναγούλα όταν τις ακούω) για τις ταινίες.
Απλώς θα τους συναντήσω εκεί!!

---