---

Δευ 15 Σεπ 2003

Rosencrantz and Guildenstern Are Dead - Οι Ρόζενκραντς και Γίλδενστερν είναι νεκροί

Όταν ο Tom Stoppard ανέβασε το 1967 στο Λονδίνο τη θεατρική παράσταση Ο Ρόζενκραντς κι ο Γίλδενστερν είναι νεκροί, προκάλεσε σάλο στα θεατρικά δρώμενα λόγω της ιδιοφυούς ιδέας του, να πάρει δύο ασήμαντους ήρωες μιας από τις σημαντικότερες τραγωδίες όλων των εποχών, και να τους δώσει υπόσταση πρωταγωνιστή.

Όπως -φαντάζομαι- όλοι ξέρουμε, ο Άμλετ παρουσιάζει συμπτώματα μιας ιδιότυπης τρέλας από τη στιγμή που ο θείος του σκοτώνει το βασιλιά πατέρα του (σ.σ. πατέρα του Άμλετ), για να πάρει το θρόνο και τη γυναίκα του. Αυτή η «ασθένεια του μυαλού του», είναι φυσικά ανύπαρκτη, αφού ο Άμλετ τη χρησιμοποιεί ως παραπέτασμα καπνού για να συλλέξει πληροφορίες και να σχεδιάσει απρόσκοπτα την εκδίκησή του.

Σ’ αυτήν την παρωδία του Σαιξπηριανού Άμλετ, ο Stoppard μας λεει την ιστορία από την άλλη μεριά, από την οπτική γωνία των Γίλδενστερν και Ρόζενκραντς, των δύο φίλων του νεαρού πρίγκιπα της Δανιμαρκίας που καλούνται από τον καινούριο (θείο και πατέρα) βασιλιά, για να βοηθήσουν στην εξακρίβωση της πρόσφατης ασθένειας του Άμλετ.

Το θεατρικό κατέβηκε από το σανίδι για να περάσει και στο σελιλόιντ, το 1990, και από την πρώτη κιόλας σκηνή, ο Stoppard -που σκηνοθέτησε και την ταινία- κάνει εμφανή το φιλοσοφικό προβληματισμό που κρύβει αυτή η μεγαλειώδης κινητήρια ιδέα του έργου του. Βρίσκουμε τους Ρόζενκραντς και Γίλδενστερν (στους ρόλους ο Tim Roth και ο Gary Oldman) εν μέσω άγονης γης, ήδη να ανακαλύπτουν το μάταιο των πράξεών σε σχέση με την ήδη προκαθορισμένη πορεία τους –ένα νόμισμα που βρίσκουν τυχαία στο δρόμο τους, όσες φορές και αν το στριφογυρίσουν στον αέρα, πάντα πέφτει από την ίδια όψη. Κορώνα.

Από τις στείρες, λευκές σελίδες της ιστορίας τους, περνούν σε τοπίο βλάστησης, καθώς η ιδέα της ύπαρξής τους αρχίζει να γεννιέται στο μυαλό του συγγραφέα. Ο Shakespeare βουτά την πένα του στο μελάνι και αρχίζει να τους δίνει υπόβαθρο, παρελθόν.

- What’s the first thing you remember?
- Oh, it’s no use, I forgot. It was a long time ago!
- No you don’t get my meaning. What’s the first thing, after al the thing’s you forgot.
- There was a messenger... We were sent for...

Οι ήρωές μας κοιμόντουσαν, βρίσκονταν σε νάρκη ανυπαρξίας, μέχρι που ο Μεγάλος Συγγραφέας χρειάστηκε να τους ξυπνήσει. Έστειλε έναν αγγελιαφόρο να τους καλέσει στο κάστρο της Ελσινόρης. Δεν ξέρουν γιατί, ήταν όμως επείγον. Οι ήρωές μας καλπάζουν, η βλάστηση γίνεται όλο και πιο άγρια.

Στην πορεία τους, συναντούν άλλον ένα χαρακτήρα της ιστορίας. Είναι ο θεατρίνος (Richard Dreyfuss), με το θίασό του, η μόνη ύπαρξη που μπορεί να μεταβάλλει την πορεία τους. Γράμματα! Κενό.

Οι ήρωές μας βρίσκονται ξαφνικά στο παλάτι. Η αποστολή τους είναι να κάνουν παρέα με τον παλιό τους φίλο και συμμαθητή, τον Άμλετ (Iain Glenn), να τον διασκεδάσουν και να καταφέρουν να μάθουν ποιος είναι ο λόγος της «ξαφνικής μεταβολής της διάθεσής του»! Μόνο που οι Ρόζενκραντς και Γίλδενστερν δεν έχουν καμία μνήμη του Άμλετ. Για όνομα του Θεού, δεν θυμούνται καν ποιος απ’ τους δυο τους είναι ο Γίλδενστερν και ποιος ο Ρόζενκραντς! Βλέπετε, ο Shakespeare ποτέ δεν τους το διευκρίνισε. Δε χρειαζόταν άλλωστε. Ήταν ασήμαντες, παράπλευρες ιστορίες.

Έτσι ο Stoppard έρχεται να τους βοηθήσει να βρουν μια ισορροπία. Ή μήπως να τους μπερδέψει ακόμη περισσότερο; Γεμίζει τις λευκές σελίδες τους με ευφυή λογοπαίγνια, αφελής λογομαχίες, σημαντικές υπαρξιακές αναζητήσεις, και... αναχρονιστικές ανακαλύψεις! Οι ήρωες του Stoppard δεν είναι παρά ένας αντικατοπτρισμός του καθενός μας, που νομίζει ότι κατέχει έναν σημαντικό ρόλο μέσα στο μεγάλο θέατρο της ζωής, ενώ στην ουσία δεν είναι παρά ένας κομπάρσος. Ένα ανέκδοτο που είχε κυκλοφορήσει λίγο καιρό πριν, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του Άμλετ των Gibson – Zeffirelli, ήθελε τον τύπο που έπαιζε το νεκροθάφτη, να γυρνά σπίτι του και να λεει στη γυναίκα του: «Είναι ένα έργο για έναν νεκροθάφτη, που συναντά έναν νεαρό πρίγκιπα»! Το έργο του Stoppard δεν είναι παρά η θεατρική υφή, μιας φιλοσοφικής φάρσας ανάλογης των στίχων που βρίσκει κανείς γραμμένους στις τουαλέτες των δραματικών ή φιλοσοφικών σχολών: «Επιστρέφω αμέσως, Γκοντώ».

Σαν ιδέα, είναι πραγματικά εκπληκτική και μπορεί να αναλυθεί σε πάρα πολλά επίπεδα. Σαν φάρσα όμως, ο Stoppard έπρεπε να προσέξει λίγο το ρυθμό της ταινίας του, αφού στη διάρκεια των δύο ωρών το τελικό αποτέλεσμα είναι άνισο, με μερικές κουραστικές σκηνές να διαδέχονται σκηνές μαγείας. Οι δύο πρωταγωνιστές, οι ρόλοι των οποίων διασαφηνίζονται μόνο με τους τίτλους τέλος, και αυτό μάλλον αυθαίρετα, είναι πραγματικά εκπληκτικοί. Tim Roth και Gary Oldman σαν εκπληκτικό, καλοκουρδισμένο ντουέτο που φτάνει στο κρεσέντο του στη σκηνή του “λεκτικού τένις”, αποδίδουν τους χαρακτήρες τους με μοναδική άνεση, κάνοντάς τους αχόρταγα απολαυστικούς και αστείους, και εντούτοις τόσο δραματικούς μπροστά στο αναπόφευκτο φινάλε τους.

Βαθμολογία: 8/10 (“There must have been a point somewhere in the beginning, when we could have said no. But somehow, we missed it”. Πόσο δίκιο έχετε...)

---