---

Τρί 10 Σεπ 2002

Laura (1944)

Υπάρχουν δύο ειδών ταινίες. Αυτές που χωρίς να μπορείς να προσδιορίσεις γιατί, γίνονται κομμάτι της προσωπικότητάς σου, ωριμάζουν μέσα σου και κάθε φορά που τις ξαναβρίσκεις μπροστά σου (και πιστέψτε με αυτό συμβαίνει συχνά), σε βοηθούν να ερμηνεύεις ξανά την ζωή σου και να αναθεωρείς τις σχέσεις σου , και οι άλλες.
Η Laura - Λορα (1944) είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρώτης κατηγορίας. Την ταινία πρωτοείδα όταν ήμουν 12. Το πορτραίτο, όπως και τότε έτσι και τώρα, μου προκαλεί μία γλυκιά ανατριχίλα. Ενδεχομένως για διαφορετικούς λόγους.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή ή από το τέλος εφόσον έτσι ξεκινάει και η ταινία. Κεντρικό πρόσωπο της υπόθεσης είναι η Laura Hunt, μία πανέμορφη γυναίκα, από την φύση της χαριτωμένη κι αγαπητή, που βρίσκεται δολοφονημένη. Γύρω της παίζεται το παιχνίδι του Whodunit από ένα ιδιότυπο μωσαϊκό χαρακτήρων: ο μέντοράς της (Clifton Webb) ένας κοσμικογράφος με αντιφατική προσωπικότητα και βρετανικό φλέγμα, ο αρραβωνιαστικός της (Vincent Price), ένας ξεπεσμένος αριστοκράτης με εμπορεύσιμο παρουσιαστικό και αμφίβολη ηθική, η νέα θεία (Judith Anderson), μία γυναίκα με χαιρέκακο βλέμμα και ύποπτες προθέσεις , η υπηρέτρια, πιστή αλλά με μία ελαφριά τάση στην υστερία, ο κυνικός ντετέκτιβ (Dana Andrews) με μία υφέρπουσα απέχθεια για τις ιδιοτροπίες της υψηλής κοινωνίας και αδυναμίες στην συναισθηματική του θωράκιση,… ά και το πορτραίτο. Θα ξαναγυρίσουμε σε αυτό. Όλοι είναι ύποπτοι για τον φόνο, κανείς δεν διαθέτει όμως σοβαρό κίνητρο εκτός ίσως από το ότι λατρεύουν να μισούν την τελειότητά της .

Το φιλμ είναι κλασικό δείγμα ασπρόμαυρου νουάρ. Τα γεγονότα δεν παρατίθενται χρονολογικά, το τι έχει συμβεί μέχρι τον φόνο, το μαθαίνουμε από την εγκιβωτισμένη, στα γεγονότα που τρέχουν, αφήγηση του Webb. Το μεγαλύτερο μέρος της υπόθεσης εξελίσσεται κατά τις νυχτερινές ώρες αλλά και όταν είναι μέρα, οι ηθοποιοί υποφωτίζονται προκειμένου να διατηρηθεί η ατμόσφαιρα με τις βαριές σκιές. Μέσα στις σκιές αυτές, η σκηνή των τριών ανδρών (Webb, Andrews, Price) στο σαλόνι της Laura λίγο μετά τον φόνο της, να αναμετρούν την εξουσία τους πάνω στην νεκρή, θα έκανε ακόμη και αυτόν τον μετρ του σασπένς, Hitchcock να χαμογελάσει! Η σκηνή αποπνέει μία εύθραυστη ισορροπία, και μία χειμαρρώδης εναλλαγή διαθέσεων και συναισθημάτων, όπως η απέχθεια, η ενοχή, η παράνοια, η αποξένωση, η κυνικότητα (τόσο γνώριμα συναισθήματα στους αντι-ήρωες του νουάρ), αποκαλύπτεται μέσα από την εκφραστική ικανότητα των τριών πρωταγωνιστών και την ικανότητα του σκηνοθέτη να την ωθήσει στα άκρα. Και όλα αυτά υπό την καταλυτική επίδραση του πορτραίτου. Μουσικό χαλί του δράματος που εκτυλίσσεται σχεδόν όλο σε τέσσερις τοίχους, το πρωτότυπο μουσικό θέμα του Raksin. Σύμφωνα με τα λόγια του Shelby “It’s not classical but It’s sweet!” Well, now it’s classical.

Ο Preminger κατόρθωσε να δώσει πνοή στο μάλλον επίπεδο μυθιστόρημα της Vera Caspary και είχε την ευτυχία να συναντηθεί σε αυτήν την ταινία με 4 πρωταγωνιστές ώριμους να δώσουν την καλύτερη ερμηνεία της ζωής τους. Ο ίδιος τους καθοδήγησε με τρόπο ώστε να τους την αποσπάσει δίνοντας μία αληθινή απόδειξη του ταλέντου του (ενός ταλέντου που δεν υπερασπίστηκε με το ίδιο σθένος σε μετέπειτα ταινίες του).

Η Gene Tierney στα 24 της ερμηνεύει τον ρόλο της καριέρας της. Αυτή του προσφέρει τον εαυτό της και αυτός της εξασφαλίζει την αιωνιότητα. H Laura της Tierney είναι η απόλυτη femme fatale μ’ενα επιπλέον χαρακτηριστικό, που την κάνει ακόμη πιο επικίνδυνη, την αυτάρκεια σε όλα τα επίπεδα. Η εύθραυστη ερμηνεία της και το άψογο στυλ της (προσέξτε τα καπέλα της) θέτει τις βάσεις πάνω στις οποίες θα οικοδομηθεί ο μύθος τους. Της Laura και της Tierney, εννοώ! Και το πορτραίτο σίγουρα βοηθάει.

Ο Dana Andrews, ως ντετέκτιβ με ελάχιστη πίστη στους ανθρώπους, φαίνεται λίγο σφιγμένος στην αρχή της ταινίας. Στην συνέχεια χαλαρώνει και καταφέρνει με μόνο ατού το πρόσωπό του να μας δείξει τον τρόμο που τον καταλαμβάνει κλιμακωτά όταν αντιλαμβάνεται ότι ερωτεύεται μία νεκρή ή ένα πορτραίτο. Προσέξτε την σκηνή που με το πρόσχημα της αστυνομικής έρευνας ερευνά τα πράγματα της Laura και μυρίζει τα ρούχα της . Μαγική.

Η έκπληξη της ταινίας παρ’ όλα αυτά είναι ο Clifton Webb. Ηθοποιός της σκηνής καταφέρνει και μεταφέρει την θεατρική του ποιότητα στην οθόνη. Με την Tierney δημιουργεί ένα δίδυμο εφάμιλλο του διδύμου Bacall - Bogart αλλά πολύ πιο εγκεφαλικό και αλληλοεξαρτώμενο και κυρίως χωρίς την ερωτική παράμετρο. Άλλωστε εκτός από τον φόβο ότι θα χάσει το δημιούργημα του, ο Webb δομεί την ερμηνεία και πάνω σε ένα άλλο στοιχείο, την λανθάνουσα ομοφυλοφιλία του ( ιδιαίτερα εμφανής στην περιφρόνησή με την οποία αντιμετωπίζει τους δύο άλλους πρωταγωνιστές που ενσαρκώνουν τα απόλυτα αρσενικά).

Ο Vincent Price σ’ ένα ρόλο έκπληξη, αυτόν του ζιγκολό μας δίνει τα πρώτα δείγματα της αντιφατικής υποκριτικής του περσόνας που θα τον κάνει διάσημο αργότερα σε φιλμ που ανήκουν σε άλλη κατηγορία. Η προφορά του είναι λίγο ατυχής αλλά κατά τα άλλα είναι περίφημος ως αρραβωνιαστικός που θαυμάζει μεν την Laura αλλά δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις προσδοκίες της ούτε και να σηκώσει το βάρος της προσωπικότητά της.Μία κουβέντα σίγουρα θα άξιζε και για την Judith Anderson. Όσοι από σας την θαυμάσατε ως στριμμένη οικονόμο στη περίφημη Rebbeca θα ξαφνιαστείτε με την σπιρτάδα που ερμηνεύει τον μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο της θείας.

Τελικά, το φιλμ είναι κάτι περισσότερο από ένα καλογυρισμένο δράμα χαρακτήρων με αστυνομική πλοκή. Είναι μία σπουδή πάνω στα ανθρώπινα πάθη και τις αδυναμίες που μπορούν να σε οδηγήσουν στην ευτυχία και την αυτοκαταστροφή όμως σε κάθε περίπτωση παραμένουν ουσιώδη γιατί μας κάνουν να αισθανόμαστε ζωντανοί και μας ανοίγουν πόρτες για κόσμους γοητευτικούς. Μελετείστε την… συγνώμη! δείτε την ήθελα να πω.

Και μερικά στοιχεία που συνέβαλαν στην μυθική διάσταση που έχει λάβει το φιλμ:
Το φιλμ αρχικά θα σκηνοθετούσε ο Rouben Mamoulian, ο οποίος και απολύθηκε από τον Zanuck (επικεφαλής του στούντιο) για να πάρει τη θέση του ο Otto Preminger που μέχρι εκείνη την στιγμή είχε την ευθύνη της παραγωγής. Ο Mamoulian θα το ξαναζήσει αυτό το σκηνικό και στο μέλλον…

Ο Otto Preminger πονοκεφάλιασε ιδιαίτερα για να εξασφαλίσει τον Clifton Webb μια που ο Zanuck δεν τον ήθελε εξ αρχής λόγω της ομοφυλοφιλίας του και ο Webb αρνούνταν με την σειρά του να κάνει δοκιμαστικό για τον ρόλο. Ο Preminger προκειμένου να πείσει τον Zanuck χρειάστηκε να τον κινηματογραφήσει πάνω στην σκηνή του Broadway. Ποιος αμφισβητεί ότι επιλογή τον δικαίωσε; Σίγουρα όχι η Ακαδημία.
Βαθμολογία: (10/10)

---