---

Παρ 01 Οκτ 2004

PANORAMIQUE…

Φέροντας τον τίτλο του αρχαιότερου κινηματογραφικού θεσμού τις πρωτεύουσας, το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου ανοίγει ξανά απόψε τις πύλες του έτοιμο να υποδεχτεί το διψασμένο, όπως αποδείχτηκε στο πιο πρόσφατο φεστιβάλ, Αθηναϊκό κοινό. Παιδί της εφημερίδας Ελευθεροτυπίας, το Πανόραμα, φέτος διάγει τον 17ο χρόνο ζωής, έχοντας στο παρελθόν να επιδείξει πολύ λαμπερές στιγμές με την παρουσία σε αυτό ιδιαιτέρως σημαντικών ανθρώπων της Έβδομης Τέχνης.

Ο φετινός θεσμός θα διαρκέσει ακριβώς δύο εβδομάδες, μέχρι τις 14 του Οκτώβρη και θα διεξαχθεί σε δύο αίθουσες τον Απόλλωνα της Σταδίου και την Αθηναίδα (μόνον το δεύτερο επταήμερο) στο Βοτανικό. Ογδόντα περίπου ταινίες θα παρουσιαστούν στο κοινό, χωρισμένες φυσικά σε ενότητες όπως τα αφιερώματα σε σκηνοθέτες σαν τον Monicelli, τον Kazan, τον Russell, σε ειδικές κινηματογραφικές συνθήκες όπως τον Μακαρθισμό και την Λογοκρισία αλλά και στο πάντα ενδιαφέρον Γαλλικό φιλμ νουάρ. Σε αποκατεστημένες κόπιες θα προβληθούν τέσσερις πολύ σημαντικές στιγμές του παγκόσμιου σινεμά ενώ δεν θα λείψει το διαγωνιστικό κομμάτι με δέκα επιλεγμένα φιλμ της πρόσφατης παραγωγής αλλά και οι ειδικές πρεμιέρες που φέτος θα είναι πολύ περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά (είκοσι τον αριθμό) και προβλέπεται να κεντρίσουν έντονα το ενδιαφέρον του κοινού.

ΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΚΟΣΜΟΣΥΡΡΟΗΣ
Είκοσι πρεμιέρες, εκ των οποίων δύο ελληνικές παραγωγές, θα κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνιση τους στις οθόνες του Πανοράματος. Εκτός από τις ευρωπαϊκές ταινίες σπουδαίων δημιουργών όπως ο Kusturica, ο Saura ή ο De Oliviera, υπάρχουν και κάποιες αμερικάνικης παραγωγής που συνοδεύονται από ιδιαιτέρως θερμά σχόλια. Πιο συγκεκριμένα:

Ελληνική ταινία θα ανοίξει τον χορό του φετινού φεστιβάλ και δεν είναι άλλη από την “Αληθινη Ζωη” του Πάνου Κούτρα με τον Νίκο Κουρή και την Θέμιδα Μπαζάκα. Για πρώτη φορά όμως έχουμε την ευκαιρία να δούμε και το “ Delivery” του Νίκου Παναγιωτόπουλου που άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις στην βενετσιάνικη Μόστρα.

Από τον σκηνοθέτη Michael Mayer και τον σεναριογράφο των “ Hours” Michael Cunningham το “ A Home at the End of the World ” είναι μια αναζήτηση στο διαταραγμένο μυαλό ενός νέου που πολύ μικρός έχει χάσει τα πάντα. Μια διαφορετική ερμηνευτική στιγμή του Colin Farrell.

Σκηνοθετικό ντεμπούτο για την Shona Auerbach με την ταινία “Dear Frankie” που αναφέρεται στην μίζερη ζωή ενός προβληματικού εννιάχρονου αγοριού, του Φράνκι, που ζει μαζί με την μητέρα του έχοντας πλάσει στο μυαλό του την φιγούρα ενός πατέρα – που δεν έχει συναντήσει ποτέ – ήρωα του πολεμικού ναυτικού… Βρετανική παραγωγή με την χαμένη τελευταία Emily Mortimer.

Η νέα συνεργασία του Irwin Winkler με τον Kevin Kline (μετά το πολυβραβευμένο “ Life as a House ”) απέφερε σαν αποτέλεσμα ακόμη μια δραματική φιλμική στιγμή με την ταινία “De-Lovely” που είναι μια βιογραφική προσέγγιση στην ζωή και το έργο του σπουδαίου Αμερικάνου μουσικού Cole Porter.

Μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στα αμερικάνικα Box Office πριν και κατά την διάρκεια του καλοκαιριού υπήρξε ο “ Hellboy ”, ένα από τα σκοτεινότερα – και λιγότερο δημοφιλή θα πρόσθετα – κόμικ της Marvel. Ο αγαπημένος (και δοκιμασμένος στο είδος) Ισπανός σκηνοθέτης Guillermo Del Toro δεν θα μπορούσε νομίζω να μην τα καταφέρει εξίσου καλά όπως σε προηγούμενες δουλειές του (Στη Ράχη του Διαβόλου, Mimic, Blade).

Με συμμετοχή στις πρόσφατες Κάννες η δημιουργία του πολυτάλαντου Ιταλού Sergio Castellito “Non ti muovere” είναι ένα παιχνίδισμα της μνήμης ενός διάσημου χειρουργού, που αναπολεί μια παθιασμένη ερωτική εμπειρία του παρελθόντος. Με τον ίδιο και την φλογερή Ισπανίδα Penelope Cruz …

Ο Jeff Bridges και η Kim Basinger πρωταγωνιστούν στην νέα ταινία του Tod Williams “Πόρτα στο Πάτωμα”, ως ένα ζευγάρι κτυπημένο άσχημα από την μοίρα αφού έχει χάσει τα δύο τους αγόρια σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Η παρουσία στο σπίτι τους όμως ενός νεαρού θα ξυπνήσει μνήμες του παρελθόντος και θα δραματοποιήσει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.

Ο ανερχόμενος Τσέχικος κινηματογράφος εκπροσωπείται από την ταινία “Zelary” που περιγράφει τις περιπέτειες μιας νεαρής νοσοκόμας που στην διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής εντάσσεται στην Αντίσταση και από την Πράγα θα βρεθεί στα αφιλόξενα βουνά της Μοράβια. Από τον Ondrej Trojan.

Η πολυαναμενόμενη επιστροφή του Emir Kusturica, με την ταινία “Life Is A Miracle”, είναι πλέον γεγονός. Ο κορυφαίος Βαλκάνιος δημιουργός μας ταξιδεύει και πάλι σε ένα χαρακτηριστικό σκηνικό της χερσονήσου του Αίμου, όπου παρακολουθεί τις ζωές τριών διαφορετικών αλλά και τόσο κοντινών χαρακτήρων: Ενός σταθμάρχη, της συζύγου του, μιας ξεπεσμένης πρωταγωνίστριας, και μιας όμορφης μουσουλμάνας νοσοκόμας.

Μια μυστηριώδης ερωτική σχέση δημιουργείται ανάμεσα στον Ζιλιέν, έναν ωρολογοποιό και την εκθαμβωτική - αλλά και αινιγματική συνάμα - Μαρί στην ταινία του Jacques Rivette “Histoire de Marie et Julien”. Με την σπάνιας ομορφιάς Emmanuelle Beart να κρατά τον βασικό γυναικείο ρόλο…

Paz Vega, το νέο λατινοφερμένο αντικείμενο του πόθου! Δεν θα μπορούσα να φανταστώ καλύτερη επιλογή για τον Vicente Aranda για να ενσαρκώσει – για ακόμη μια φορά στην μεγάλη οθόνη – την φλογερή τσιγγάνα “Κάρμεν”.

Στο ριμέικ της ψυχροπολεμικής ταινίας του John Frankenheimer “The Manchurian Candidate”, ο βραβευμένος με Oscar σκηνοθέτης Jonathan Demme, επιχειρεί μια προσαρμογή της ιστορίας – μιας συνομωσίας με φόντο το Λευκό Οίκο – στην σημερινή εποχή. Πλούσιο καστ με προεξέχοντες τον Denzel Washington και την Meryl Streep.

Με τον Jean Reno ξανά στο καστ αλλά δίχως τον Vincent Cassel, συνεχίζεται το μυστήριο που κρύβουν οι φοιτητικές αδελφότητες στα ορεινά της Γαλλίας, στο “Πορφυρά Ποτάμια 2”. Επίσης χωρίς τον Kassovitz στην καρέκλα του σκηνοθέτη αφού την ταινία ανέλαβε ο Olivier Duhan.

Στο παρά πέντε αιωνόβιος ο Manoel de Oliveira και όμως ακόμη κινηματογραφεί. Τελευταία ταινία του Πορτογάλου θρύλου το “ Un Film Parlado” όπου παρακολουθεί την διαδρομή του ταξιδιού ενός καθηγητή από τα ευρωπαϊκά παράλια του Ατλαντικού μέχρι την μακρινή Ινδία…

Η Γαλλική ταινία του Samuel Benchetrit “Janis et John ”, αναφέρεται στην ζωή και το έργο δύο κορυφαίων ονομάτων της ιστορίας της ροκ μουσικής, του Lennon και της Joplin που έφυγαν τόσο νέοι από την ζωή. Όπως συνέβη δηλαδή και με την πρωταγωνίστρια Marie Trintignant που ερμηνεύοντας την διάσημη τραγουδίστρια έκανε την τελευταία εμφάνιση της καριέρας της.

Περιπέτεια δράσης που ξεπερνά τα όρια, από τον μαέστρο του είδους Tony Scott, είναι το “Man on Fire” με τον πολυπράγμονα φέτος Denzel Washington να ταξιδεύει στην πολυπληθέστερη πόλη της Γης, το Μέξικο Σίτι, αναλαμβάνοντας την προστασία μιας μικρούλας που απειλείται η ζωή της.

Επιστροφή στο αγαπημένο του είδος επιχειρεί και ο Carlos Saura με την κινηματογραφική μεταφορά της «Σαλώμης».

Το “Finding Neverland” προστίθεται στην μακρά λίστα των ταινιών που μιλούν για την ιστορία του παιδιού που δεν μεγάλωνε ποτέ, του Πίτερ Παν, μόνο που αυτή την φορά επιχειρείται από τον σκηνοθέτη Marc Forster μια προσέγγιση στον συγγραφέα του πολυπαιγμένου παραμυθιού. Με τον Johnny Depp στον κεντρικό ρόλο.

Η ερωτική σχέση δύο ανθρώπων προερχόμενων από διαφορετικές φυλές, με εντελώς ξένες κουλτούρες, συνήθειες και έθιμα αναλύεται στην νέα ταινία του Ken Loach, “Ένα τρυφερό φιλί” η οποία είναι και αυτή που θα κλείσει την φετινή διοργάνωση.

ΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Τέσσερις ταινίες πολύ σημαντικών δημιουργών (Khan, Kurosawa, Visconti, Milos Forman) θα έχουμε την δυνατότητα να παρακολουθήσουμε μετά την αναπαλαίωση και αποκατάσταση που υπέστησαν:

Το πασίγνωστο Bollywoodιανό μουσικό δράμα “Γη ποτισμένη με ιδρώτα” του 1957.

Το περίφημο “Γιοζίμπο” με τον Toshiro Mifune, του 1961 πολύ πριν επαναλάβει τον ίδιο ρόλο ο Eastwood στο Fistfull…

Την τρίωρη επική ιστορική ταινία “Γατόπαρδος” με μια τριπλέτα μεγάλων σταρ. Lancaster – Cardinale – Delon! Και,

Τους έρωτες μια ξανθιάς στην Πράγα του 1965 στο “ Loves Of A Blonde ”.

ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ
Αφιέρωμα σε ένα από τα πιο αγαπημένα είδη, το Γαλλικό φιλμ νουάρ περιλαμβάνει το πρόγραμμα του Πανοράματος. Θα θυμηθούμε δέκα επιλεγμένες ταινίες από τις πιο αντιπροσωπευτικές της κορυφαίας ευρωπαϊκής σχολής και μέσα από την ματιά πολύ σπουδαίων δημιουργών.

Στο αφιέρωμα θα παρελάσουν σκηνοθέτες όπως ο κλασσικότερος του είδους Jean-Pierre Melville με τα “Μπομπ, ο Χαρτοπαίκτης” του 1955, το “Ο χαφιές” του 1963 και τον αξεπέραστο Belmondo και το εκπληκτικό “Ο κόκκινος κύκλος” του 1970 και την κορυφαία συνύπαρξη των Montand, Bourvil, Delon και Volonte, ο Dassin με την ταινία που έδειξε νέες μεθόδους στους επίδοξους διαρρήκτες “Du rififi chez les homes” του 1955, ο Henri-Georges Clouzot με το μυστηριώδες “Diaboliques” και την μεγάλη Κυρία Simone Signoret, ο Louis Malle που σκηνοθετεί το τέλειο έγκλημα στο “Ascenseur pour l` Echafaud” με το σπουδαίο ζευγάρι ερμηνευτών Jeanne Moreau και Maurice Ronet, ο Godard με το “Αλφαβίλ” και τον μοναδικό Eddie Constantine στον αξέχαστο ρόλο του Λεμί Κοσιόν, ο δικός μας Κώστας Γαβράς με το συγκλονιστικό “Διαμέρισμα δολοφόνων”, ένα φιλμ στο οποίο συμμετέχουν οι σπουδαιότεροι Γάλλοι ερμηνευτές (Montand, Trintignant, Signoret, Piccoli), και τέλος ο πιο πρόσφατος Alain Corneau που επιχείρησε αναβίωση του νουάρ με τα “Serie Noire” του 1979 και το “Καρφί” του 1997. Πολύ σημαντικές κινηματογραφικές στιγμές που δυστυχώς δεν δίνεται η ευκαιρία στο κοινό να παρακολουθεί τακτικά εφόσον σχεδόν το σύνολο τους δεν υπάρχει ούτε προς ενοικίαση στις βιντεολέσχες…

ΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΟΥ «ΕΥ ΔΙΑΓΩΝΙΖΕΣΘΑΙ»
Το διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ αποτελείται από δέκα ταινίες προερχόμενες από κάθε γωνιά της ευρωπαϊκής ηπείρου. Δέκα φιλμ που αναζητούν το λιγότερο την εκτίμηση του κοινού που θα τις παρακολουθήσει με την ελπίδα να αναλάβει την κυκλοφορία τους στην χώρα μας μια από τις εγχώριες εταιρίες διανομής. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:

Την δραματική αναζήτηση σχέσεων στο νυχτερινό Βερολίνο “Die Nacht singt ihre Lieder – Τραγούδια της Νύχτας” του Γερμανού Romuald Karmakar.

Από την ίδια χώρα το αυτοσχεδιαστικό “Fremder Freund – Ο άγνωστος φίλος” του Elmar Fischer.

Το κωμικοτραγικών περιστατικών “Gori Vatra - Fuse” του Pjer Zalica από την Βοσνία, μια χώρα που απέκτησε ιδιαίτερη φήμη με το αντιπολεμικό “ No Man’s Land”.

Από την όμορφη και τάχιστα ανερχόμενη κινηματογραφικά Τσεχία το “Mistri – Πρωταθλητές” του Marek Najbrt.

Την Ιταλική δραματική ταινία “L’Imbalsamatore – O Ταριχευτής” του Matteo Garrone.

Από την γειτονική χώρα επίσης και τον Marco Bellocchio το “ Buongiorno, notte – Καλημέρα νύχτα” αναφέρεται στην απαγωγή και μετέπειτα δολοφονία του πρωθυπουργού Άλντο Μόρο από τους εξτρεμιστές των “Brigate Rosso”.

Την Νορβηγική ταινία με τον τίτλο “The Beautiful Country” του Hans Petter Moland με τον Nick Nolte που μιλά για την αναζήτηση μιας νέας ζωής στην σημερινή Αμερική.

Το αστυνομικό ψυχολογικό θρίλερ “Freeze Frame” του Ιρλανδού John Simpson.

Την μουσική κομεντί του Alain Resnais “Pas sur la bouche – Όχι στο στόμα” με την φατσούλα Audrey Tautou, την Sabine Azema και τον Pierre Arditi. Και τέλος,

Την ελληνική εκπροσώπηση με την ταινία του Βασιλη Μαζωμένου “Λόγοι Και Αμαρτήματα”.

Στην ταινία που θα επικρατήσει σύμφωνα με την εκτίμηση των δύο κριτικών επιτροπών – μιας διεθνούς και μιας εκπροσώπου της FIPRESCI – θα δοθεί το βραβείο της Ελευθεροτυπίας και η οικονομική υποστήριξη από τον Δήμο της Αθήνας για την κάλυψη του κόστους μιας κόπιας όταν το φιλμ πάρει διανομή…

RETROSPEΤTIVΑ PANORAMA
Δηλαδή ανασκόπηση του έργου μεγάλων δημιουργών. Στην φετινή διοργάνωση επιλέχθηκαν δύο ονόματα που έχουν γραφεί με χρυσά γράμματα στην Παγκόσμια εγκυκλοπαίδεια του σινεμά. Μόνο που ο ένας φρόντισε η δική του σελίδα να είναι όμορφη, καλογραμμένη και να διατηρείται αναλλοίωτη στο χρόνο ενώ ο άλλος την τσαλάκωσε άδικα σαν τσιγαρόχαρτο…

Η προσφορά του Mario Monicelli στον χώρο της κωμωδίας είναι τεράστια. Ίσως έχει προσφέρει τα περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο που επιχείρησε να δημιουργήσει πάνω στο δυσκολότερο ίσως κινηματογραφικό είδος. Δεν είναι τυχαίο ούτε ψέμα πως το σύνολο σχεδόν των κωμωδιών που παρουσιάζει η σύγχρονη κινηματογραφία είναι παρμένη από τα φιλμικά γραπτά του Monicelli. Στις οθόνες του Απόλλωνα και της Αθηναίδας θα ζωντανέψουν και πάλι οι μορφές των Ugo Tognazzi, Vittorio Gassman, Adolfo Celi, Toto με τις ταινίες “Ο ανθρωπάκος”, “Ο κλέψας του κλέψαντος”, “Ο μεγάλος πόλεμος”, “Οι Γενναιοι του Μπρανκαλεονε”, “Οι εντιμότατοι φίλοι μου” και “Toto Cerca Casa – Πολυτεχνίτης Κι ερημοσπίτης”…

Από την άλλη μεριά η ιστορία του Elia Kazan είναι γνωστή σε όλους. Η κουκούλα με τις δύο τρύπες και ο τεντωμένος δείκτης, ουδέποτε συγχωρέθηκαν από την κοινή γνώμη με συνέπεια πάνω από σπουδαίες ταινίες όπως το ανεπανάληπτο “Αμέρικα, Αμέρικα”, το “Πανικός στους δρόμους”, το “Πίνκι η μιγάς”, το “Πυρετος στο Αιμα” και το “Συμφωνία κυρίων” – φιλμ που συμμετέχουν στο Πανόραμα - να πλανάται μόνιμα μια πυκνή ομίχλη. Κρίμα…

ΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ
Σε πλήρη αντίθεση με την ανασκόπηση στο έργο του Kazan έρχεται όμως ένα αφιέρωμα σε ταινίες και δημιουργούς που εκδιώχτηκαν από το κινηματογραφικό σύστημα χάρη στην…πολυλογία «εξαίρετων συναδέλφων» τους όπως ο μεθοδικός Κωνσταντινουπολίτης. Ένα αφιέρωμα που στηρίζει κατά κύριο λόγο την ύπαρξη του σε επιτροπές ελέγχου κοινωνικών και πολιτικών φρονημάτων όπως αυτή του ανεκδιήγητου γερουσιαστή Μακάρθι, που στα σκοτεινά χρόνια των ψυχροπολεμικών δεκαετιών 40 και 50 διοικούσε ουσιαστικά ολόκληρο το σύστημα της υπερδύναμης. Θα δούμε λοιπόν ταινίες δημιουργών που από την μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν δακτυλοδεικτούμενοι για τις πεποιθήσεις τους και έξω από την παραγωγική διαδικασία όπως ο Dalton Trumbo (Ο Τζόνι πήρε το όπλο του), ο Michael Curtiz (Mission To Moscow), ο Jules Dassin (Γυμνή πόλη), o Edward Dmitrik (Διασταυρούμενα πυρά) και ο Abraham Polonski (Ο νόμος των γκάνγκστερ).

Επίσης θα προβληθούν τέσσερις ταινίες που αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα την περίοδο της κυκλοφορίας τους με αποτέλεσμα να λογοκριθούν και να απαγορευτούν από το «σύστημα» όπως το “Woodstock”, ο “Πάγος” αλλά και το “Τελευταίος πειρασμός” του Scorsese με την τραγελαφική αντίδραση του κλήρου που είχε προκαλέσει στην πρώτη του προβολή. Στα πλαίσια του αφιερώματος και για δέκα ημέρες θα υπάρξει παράλληλα έκθεση στην Στοά του Βιβλίου με την επωνυμία “Η Λογοκρισία ταινιών στην Ελλάδα” με ουκ ολίγα παραδείγματα κρατικής παρέμβασης στην τέχνη κατά τη διάρκεια μακροχρόνιων σκιωδών περιόδων του περασμένου αιώνα…

ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΒΡΑΒΕΙΑ
Το 17ο Φεστιβάλ Ευρωπαϊκού Σινεμά στην φετινή του έκδοση θα τιμήσει για το συνολικό τους έργο τέσσερα πολύ σημαντικά πρόσωπα. Δύο προερχόμενα από τον ελλαδικό χώρο, την Κυρία Σμαρούλα Γιούλη, σπουδαία πρωταγωνίστρια επιτυχιών του ασπρόμαυρου ελληνικού σινεμά και τον Νίκο Παναγιωτόπουλο σκηνοθέτη πολύ σημαντικών στιγμών όπως… και δύο παγκοσμίως αναγνωρισμένα όπως ο Σουηδός τιτάνας Max von Sydow με 120 και πλέον ταινίες στο ενεργητικό του και συνεργασίες με τα σημαντικότερα ονόματα της Έβδομης Τέχνης και τον ανατρεπτικό Βρετανό, περίφημο δημιουργό του “Τόμι”, Ken Russell. Στα πλαίσια της παρουσίας τους στην Ολυμπιακή μας πόλη θα επιχειρηθεί ένα μικρό αφιέρωμα στο έργο τους, για τον μεν Von Sydow θα προβληθούν οι ταινίες “The Seventh Seal” του Ingmar Bergman - η πρώτη συνεργασία του με τον σπουδαιότερο Σκανδιναβό δημιουργό - και “Πέλε ο κατακτητής” του Bille August, που τον έφερε ένα μόλις βήμα από την βράβευση με το Oscar ερμηνείας, ενώ για τον Russell εκτός από την οπτικοποιημένη ροκ όπερα των Who θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε τα “Ανεξέλεγκτες καταστάσεις”, “Ερωτευμένες γυναίκες”, “Mahler” και “The Billion Dollar Brain”.

Ώρα για καλό σινεμά λοιπόν, με τις θερμότερες ευχές για μια όμορφη διοργάνωση…

---

Γιώργος Ζερβόπουλος