---

Τρί 01 Οκτ 2002

GILDA 1946

«Ερωτεύονται την Gilda και ξυπνούν με εμένα!» Η ατάκα της Rita Hayworth περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο τον αντίκτυπο που είχε το φιλμ σε κοινό και πρωταγωνίστρια. Ο μύθος της Gilda, της απόλυτης γυναίκας. Ποτέ άλλοτε ηθοποιός δεν ταυτίστηκε τόσο με έναν ρόλο. Η Rita Hayworth ήταν η Gilda!

Στην προκειμένη περίπτωση καλωσορίζουμε άλλο ένα νουάρ του μεταπολεμικού Hollywood. Το φιλμ κινείται στο μηδενιστικό κλίμα των ταινιών που εξέφραζαν το αδιέξοδο της ρημαγμένης, από τον πόλεμο, Ευρώπης και της πληγωμένης, από την εμπλοκή της σε αυτόν, Αμερικής. Γυρισμένο με όλους τους κανόνες του νουάρ, ατμοσφαιρικό, με διάχυτο κυνισμό, με αυτοκαταστροφικούς χαρακτήρες έτοιμους να επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος, με έκδηλη την αποξένωση των ηρώων και την τάση τους στο περιθώριο, δεν εισάγει παρ’ όλα αυτά καινοτόμα στοιχεία που να προωθούν το είδος. Η ταινία θεωρήθηκε ότι ήταν η απάντηση της Columbia στην Casablanca - Καζαμπλανκα και ότι προσπάθησε να ισοφαρίσει ταμειακά και καλλιτεχνικά την ταινία - μύθο. Ταμειακά πιθανώς τα κατάφερε, καλλιτεχνικά σε καμία περίπτωση. Ποιος νοιάζεται όμως; Ότι χρειάστηκε να κάνει η Rita προκειμένου να σταθεί επάξια απέναντι στην συγκλονιστική ερμηνεία της Ingrid ήταν να τινάξει με νόημα τα πυρόξανθα μαλλιά της και να βγάλει αισθησιακά το γάντι της στο πιο διάσημο στριπτήζ της οθόνης.

Την ιστορία διηγείται ο Johnny Farrell (πόσο κατάλληλο όνομα για ήρωα νουάρ) όπως τη βίωσε. Ξεκινάει χρονικά, από την σωτηρία του από τον Ballin Mundson σε ένα σοκάκι του Buenos Aires και συνεχίζεται στο καζίνο (τα 2/3 της ταινίας εκτυλίσσονται εκεί μέσα) του Mundson όπου ο ήρωας προσλήφθηκε προκειμένου να προστατεύει κάθε συμφέρον του ιδιοκτήτη. Μετά από ολιγοήμερη απουσία ο Mundson επιστρέφει παντρεμένος με την Gilda, μία γυναίκα που από το πρώτο λεπτό καταλαβαίνουμε ότι έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στο παρελθόν του Farrell. Επίκεντρο της ιστορίας το αιώνιο ερωτικό τρίγωνο. Ο Mundson ζηλεύει παθολογικά τον Farrell, o Farrell ζηλεύει παθιασμένα την Gilda και η Gilda απολαμβάνει την εξουσία της στους δύο άνδρες με κέφι! Φόντο της ερωτικής ιστορία το μεταπολεμικό Buenos Aires, με τα παράνομα καζίνο, τις ύποπτες μπίζνες, τα καρτέλ, τη διαφθορά. Μία πόλη, πόλoς έλξης εγκληματιών πολέμου, απλών τυχοδιωκτών, ευφυών καιροσκόπων και μοιραίων γυναικών.

Η πλοκή δεν είναι το σημαντικό σε αυτό το φιλμ, ούτε καν η ιστορία. Στην πραγματικότητα όσοι την έχουν δει δεν θυμούνται τίποτε άλλο εκτός από την υπέροχη πρωταγωνίστρια και τη χημεία ανάμεσα σε αυτή και στον πρωταγωνιστή. Ποιος δεν θα ήθελε να ζήσει μία τέτοια ερωτική ιστορία, ποιος δεν θα ήθελε να αγγίξει τα άκρα; Δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι η εποχή που γέννησε το φιλμ είναι μία εποχή των άκρων. Το φιλμ προσωποποιεί το όνειρο αλλά συνοψίζει και την κατάντια μίας κοινωνίας καιροσκόπου χωρίς αρχές και χωρίς φραγμούς

Ballin Mundson: Gilda, are you decent?[Gilda, είσαι καθώς πρέπει;]
Gilda: Me?[Εγώ;]
[long pause]
Gilda: Sure. I’m decent .[Βέβαια, είμαι καθώς πρέπει.]

Ήταν άραγε ποτέ;
Η Gilda/ Rita Hayworth λειτουργεί ως καταλύτης στη σχέση των δύο ανδρών του τριγώνου. Είναι μοιραία, είναι αισθησιακή και μοιάζει αδίστακτη. Γνωρίζει τα πάθη που μπορεί να προκαλέσει και δεν διαθέτει κανέναν ηθικό φραγμό (παρ’ όλο που στο τέλος της ταινίας ο Obregon προσπαθεί να την αποκαταστήσει με μία φράση στην οποία κανείς δε δίνει σημασία). Η Rita Hayworth σ’ ένα κόντρα, με την προσωπικότητά της, ρόλο, ερμηνεύει άψογα την femme fatale με την απόλυτη συνείδηση της εξουσίας της που χειραγωγεί χωρίς ενοχές τους άνδρες και τους οδηγεί στα πρόθυρα της απελπισίας χωρίς δεύτερη σκέψη. Σε μία εποχή που η προσωπική της ζωή καταρρέει ( χωρίζει με τον Orson Welles και ταυτόχρονα είναι έγκυος), μας δίνει μια από τις καλύτερές της ερμηνείες. Αλλού απαλή σαν σκιά, αλλού προκλητική και αλλού σκληρή σαν εκδίκηση είναι αναμφισβήτητα μία κινούμενη παγίδα στην οποία πέφτουμε όλοι ανεξαιρέτως.

Obregon: You two kids love each other pretty terribly, don’t you?[ Εσείς, παιδιά, αγαπιέστε πολύ, έτσι δεν είναι;]
Johnny Farrell: I hate her! [Την μισώ]
Obregon: That’s what I mean. It’s the most curious love-hate pattern I’ve ever had the privilege of witnessing. [Αυτό ακριβώς εννοώ. Είναι η πιο περίεργη περίπτωση αγάπης – μίσους που είχα ποτέ το προνόμιο να γνωρίσω.]

Το ζευγάρι Farrel – Gilda ενσαρκώνει τη φράση they meant to be together or they deserve each other. Δέσμιοι και οι δύο του παρελθόντος και του πεπρωμένου τους, ο γοητευτικός και εσωστρεφής περιθωριακός και η σαγηνευτική femme fatale δίνουν πνοή σένα από τα πιο ερωτικά ζευγάρια του κινηματογράφου. Τα συναισθήματα τους είναι υπερβολικά και ο έρωτας τους, τόσο παράφορος που αγγίζει τα όρια του μίσους. Το μίσος είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην σχέση τους. Είναι σχεδόν η κινητήρια δύναμη.

Johnny Farrell: I hated her so I couldn`t get her out of my mind for a minute.[ Τη μισούσα τόσο που δεν θα μπορούσα να τη βγάλω από το μυαλό μου ούτε στιγμή]

Αυτή και μόνο η φράση ξεδιπλώνει μπροστά μας το δράμα του ήρωα (ή μάλλον αντι-ήρωα, για να μην μπερδευόμαστε), που την χρονική στιγμή που πιστεύει ότι έχει τον απόλυτο έλεγχο της ζωής του και ότι έχει αποτοξινωθεί από την Gilda, συνειδητοποιεί ότι η μοίρα είναι πιο δυνατή από αυτόν. Παρ’ όλο που νομίζει ότι το μίσος του προς αυτήν ξεκαθαρίζει τα πράγματα, στην πραγματικότητα διαισθάνεται ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να ζήσει κανονικά αν δεν την έχει κοντά του ή έστω και μέσα στο μυαλό του. Ο Glenn Ford κορυφαίος στο ρόλο του, ισορροπεί την ερμηνεία του ανάμεσα στον έρωτα που νιώθει για την Gilda, στην υποχρέωση που νιώθει απέναντι στον σωτήρα του, στην πίκρα για την κατάντια του και ταυτόχρονα καταφέρνει πολύ καλά να «παίξει» και με την διάχυτη σ’ όλη την ταινία υποψία περί ομοφυλοφιλικής βάσης της σχέσης του με τον Mundson.

Ο George Macready ερμηνεύει πιστά , αν και λίγο στεγνά, τον Ballin Mundsοn. Η ψυχρή, αδίστακτη φιγούρα του ιδιοκτήτη του καζίνου μας παγώνει κάθε φορά που εμφανίζεται. Κτητικός με την Gilda, απαιτητικός με τους συνεργάτες του και με ενδεχόμενες τάσεις ομοφυλοφιλίας μας κάνει συχνά να αναρωτιόμαστε ποιο είναι το πραγματικό αντικείμενο του πόθου του. Η Gilda ή ο Farrell. Η έλλειψη ζεστασιάς στις σκηνές με την Gilda έρχονται σε αντίθεση με τις καυτές σκηνές Gilda - Farrell. Ο υπαινιγμός της σχέσης του με τους Ναζί είναι σαφής παρ’ όλο που η λέξη «Ναζί» δεν ακούγεται κατά την διάρκεια της ταινίας. Η τύχη του είναι λίγο πολύ προβλέψιμη, και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι προδίδεται και από τους δύο “φίλους” του (και όσοι δείτε την ταινία θα καταλάβετε τι εννοώ!)

Το φιλμ είναι αναμφισβήτητα ένα εύστοχο κοινωνικό σχόλιο και αποτυπώνει θαυμάσια την απελπισία των ανθρώπων που έζησαν έναν παράλογο πόλεμο, τα αίτια του οποίου αδυνατούσαν να κατανοήσουν. Ίσως γι’ αυτό ξάφνιασε τους θεατές της εποχής το happy end. Οι ήρωες των νουάρ δεν αξίζουν το happily ever after. Ποιος θεωρεί όμως ότι εδώ το πέτυχαν; Η ευτυχία στην τελευταία σκηνή φαίνεται πρόσκαιρη και ίσως να είναι απλώς μία υπενθύμιση: οι καταραμένες ερωτικές ιστορίες δεν ευοδώνονται ποτέ. Η φράση της Gilda προς τον Johnny «Σε μισώ τόσο πολύ που θα κατέστρεφα τον εαυτό μου προκειμένου να καταστρέψω κι εσένα» μοιάζει περισσότερο με υπόσχεση για το αβέβαιο μέλλον τους.

10/10 Για την απόλυτη ερωτική ιστορία και το πιο καυτό ερωτικό ζευγάρι στην ιστορία του κινηματογράφου
10/10 Για την πρωταγωνίστρια
10/10 Για την ατμόσφαιρα
7/10 Για το σενάριο ( μην ξεχνούμε ότι έχει προηγηθεί η Casablanca)
9/10 Για τους στακάτους διάλογους ( Είναι εκπληκτικό ότι οι διάλογοι είναι έτσι γραμμένοι που λαμβάνουμε περισσότερες πληροφορίες από αυτά που υπαινίσσονται οι ήρωες παρά από αυτά που λένε).
8/10 Για την χωρίς εκπλήξεις - αλλά συνεπή- σκηνοθεσία του Vidor

Απολαύστε την!

---