---

Κυρ 28 Νοε 2004

Πορνό ή τέχνη;

Είμαι σίγουρος ότι ο Γιώργος Πανουσόπουλος θα παρακολουθεί εξ αποστάσεως τα τεκταινόμενα και θα γελάει. Χρόνια και χρόνια ακούει ότι το ολοζώντανο και υψηλής αισθητικής σινεμά που κάνει, «δεν ξέρουμε αν είναι τέχνη ή πορνογραφία»! Από τους Απέναντι (1981), με τον Άρη Ρέτσο να παρακολουθεί με το τηλεσκόπιό του μια γυναίκα σε ένα διαμέρισμα, τη Μανία (1986), ένα διονυσιακό φιλμ για το πώς ο παγανιστικός ερωτισμός μπορεί να ξεχυθεί ακόμα και στο κέντρο της πόλης, το Μ’ αγαπάς; (1988) με το κορμί της Βάνας να εκδιπλώνεται στα ατέλειωτα τετραγωνικά της οθόνης και την Ελεύθερη Κατάδυση (1995) με τον απαγορευμένο, σαν σε αρχαία τραγωδία, έρωτα δύο ετεροθαλών αδελφών, μέχρι την Τεστοστερόνη, φέτος. Οι ίδιες γεροντοκόρες που έκραζαν τότε, ξύπνησαν και σήμερα.

Μου φαίνεται αδιανόητο να ασχολείται ένας θεατής σήμερα με το ερώτημα αν η τάδε ταινία είναι τέχνη η πόρνο. Προσοχή, όμως: μιλάω για θεατές, όχι για ανθρώπους που απλώς επιζητούν μια αφορμή για να ψέξουν, να κράξουν, να διατρανώσουν τα ανελεύθερα φρονήματά τους. Γιατί αυτοί ποτέ δεν έχουν δει τα έργα που κράζουν. Ή, το πολύ να τα δουν εκ των υστέρων, για να κάνουν τους εξυπνάκηδες (θα μου πεις: ούτε κι εγώ που κόπτομαι για την ταινία, την έχω δει, αλλά τοποθετούμαι επί ιδεολογικού ζητήματος αυτή τη στιγμή, οπότε, επιτρέψτε μου). Ο θεατής που πηγαίνει στον κινηματογράφο, συνήθως ξέρει γιατί πάει. Ακόμη και το πιο «λαϊκό» κοινό που πηγαίνει στις χοντροκομμένες αμερικανιές έχει εκπαιδευτεί και ξέρει ποια ταινία απευθύνεται σε αυτό και ποια όχι. Και ξέρει να αποφεύγει αυτό που δεν θα το ικανοποιήσει.

Το ερώτημα «τέχνη ή πορνό;» θα τεθεί ή από τους εισαγγελείς ή από τους θεωρητικούς του σινεμά. Ή και της λογοτεχνίας. Βλέπε για παράδειγμα τη μεγάλη συζήτηση για το αν ο Μεγάλος Ανατολικός του Εμπειρίκου είναι τέχνη ή πορνογραφία. Ο μόνος που έταμε κάθετα τη συζήτηση ήταν ένας συνεργάτης, κάποτε, του Γιώργου Πανουσόπουλου. Ο Μάνος Χατζηδάκις. Ο οποίος δεν δίστασε να τιτλοφορήσει απροκάλυπτα ένα έργο του ως «Πορνογραφία» (1982):

Πορνογραφία σημαίνει συνουσία
συνωμοσία στο φως των αστεριών
για την Ευρώπη μα και για την Ασία
πορνογραφούμε
στα μάτια των παιδιών
Μες στον κόσμο χάνομαι
κι απ’ τα πάθη μου πιάνομαι
δίνω σώμα, δίνω φως
μα πεθαίνω σοφός.

Πορνογραφία σημαίνει ανταρσία
απελπισία, σκοτάδι και μαγεία
πορνογραφία σημαίνει στην ουσία
φωτογραφία σημάδι των καιρών.

Για να τελειώνουμε: ναι, μια αποστολή της τέχνης είναι να ερεθίσει. Ναι, ακόμα και ερωτικά. Τελεία και παύλα, στο σινεμά παμε (και) για την καύλα.

Άμεσος συνεργός σε αυτήν την απρόκλητη διάχυση τεστοστερόνης είναι και ένας άλλος πορνογράφος, ο Αύγουστος Κορτώ. Η ιδιότητα του συγγραφέα δεν είναι αρκετή για να χαρακτηρίσεις τον Αύγουστο, θα προτιμούσα το «άνθρωπος-ορχήστρα» (κι όχι μόνο επειδή υπογράφει και τη μουσική της ταινίας). Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να παρουσιάσω αυτό το χαρισματικό πλάσμα: τα δέκα του βιβλία (Το βιβλίο των Βίτσιων, Ραμπαστέν, Τετράγωνο, Στοιχειωμένος, Ανιμάλ, Ο Γλύπτης του Δρόμου, Ο γιος της Τζοκόντας, Οι Νεράιδες του Μανν και δύο παιδικά- για ένα εκ των οποίων έχει βραβευθεί!), είναι πασίγνωστα και διαβασμένα, η εκπομπή του στην ΕΤ3 κόπηκε ακριβώς επειδή η κρατικούλα τηλεορασούλα δεν άντεξε τόση ελευθεροστομία μαζεμένη και ο Πανουσόπουλος εμπνεύστηκε το σενάριο από ένα όνειρο του Αύγουστου, οπότε του ανέθεσε και το σενάριο. Είναι αυτό που λέει ο Σαββόπουλος: τα όνειρά σου μην τα λες, γιατί μια μέρα κρύα, μπορεί και οι φροϋδιστές να έρθουν στην εξουσία!

---