---

Δευ 14 Οκτ 2002

The Fly - Η Μυγα

Εν αναμονή της νέας ταινίας του David Cronenberg, Spider (που πανελλαδικώς πρώτο είδε και σας παρουσιάζει το Cine.gr – για να μην ξεχνιόμαστε), θα θυμηθούμε σήμερα μια από της πρώτες και μεγάλες στιγμές του Καναδού σκηνοθέτη. Γι’ αυτήν την εβδομάδα, η στήλη “This is cult”, επιλέγει και σας προτείνει τη sci-fi ταινία τρόμου The Fly.

Πρόκειται για το ριμέικ της “Μύγας” του ’58, την οποία ο Cronenberg δανείζεται και χρησιμοποιεί ως καμβά για δημιουργήσει μια αριστουργηματική αλληγορία της ανθρώπινης αλαζονείας και των συνεπειών της με μια φιλοσοφίζουσα προβληματική γύρω από τη σχέση σάρκας-νου και πάντα από την Cronenberg-ιακή flesh-horror οπτική, με ένα μοναδικό φινάλε που σε συνδυασμό με όλη τη δομή της ταινίας, θυμίζει αρχαιοελληνική τραγωδία.

Η ταινία περιστρέφεται γύρω από τρεις ανθρώπους. Έχουμε τον Seth Brundle (Jeff Goldblum), ένα ιδιοφυή και μισότρελο επιστήμονα που έχει βάλει σκοπό της ζωής του να αλλάξει τον τρόπο που ο άνθρωπος βλέπει την μετακίνηση, λόγω της δικής του χρόνιας ναυτίας. Είναι ο εφευρέτης μιας μηχανής τηλεμεταφοράς. Ο Jeff Golblum αποδίδει υπέροχα το ρόλο του, δυστυχώς όμως τόσο υπέροχα που αναγκάστηκε (ελλείψη άλλων ικανοτήτων;) να τον ερμηνεύσει ξανά και ξανά (βλέπε Jurassic Park1&2, Cats & Dogs - Σαν το Σκυλο με τη Γατα) και να μην καταφέρει να ξεφύγει ποτέ απ’ αυτή τη μανιέρα.

Έχουμε την Veronica Quaife (Geena Davis σε μια ερμηνεία που παίζει μεταξύ μετρίου και καλού), μια φερέλπιδα δημοσιογράφο που κυνηγά το Πούλιτσερ και το βλέπει στους τηλεκλώβους του Seth. Εκτός από το Πούλιτσερ, στον Brundle βλέπει και τον έρωτα της ζωής της, καθώς και τον πατέρα των παιδιών της. Τέλος έχουμε τον Στάθη, ή αλλιώς Stathis Borans (John Getz, μη τον ξανάδατε, μην τον ξανασυναντήσατε;), τον αρχισυντάκτη της Veronica και ζηλιάρη πρώην εραστή της.

Όταν ο Seth κατορθώνει να τελειοποιήσει τη μηχανή του, σε μια κρίση ζήλιας για τα όμορφα μάτια της Veronica, αποφασίζει να δοκιμάσει τη μηχανή στον εαυτό του και μπαίνει ο ίδιος μέσα. Δυστυχώς μαζί του μπαίνει και μια μύγα. Ο υπολογιστής λοιπόν παίρνει τη μύγα και τον Brunle από τη μια μεριά, τους διασπά σε ένα μάτσο μόρια, τους ανακατεύει καλά-καλά και βγάζει από την άλλη μεριά ένα καινούριο είδος μύγας, ή μάλλον ένα καινούριο είδος ανθρώπου, ή τέλος πάντων ένα καινούριο είδος, τη Brundle-μύγα. Ο Brundle αρχίζει να εμφανίζει δυνάμεις και δυνατότητες που ποτέ πριν δεν είχε και υποθέτει ότι η μηχανή όταν τον τηλεμετέφερε, του έκανε και ένα γενικό ρεκτιφιέ, τον έβγαλε βελτιωμένο. Και που να ’ξερε... Στο μεταξύ η Veronica φροντίζει να μείνει έγκυος με την Brundle-μύγα και όταν οι αλλαγές στον αγαπημένος της αρχίζουν να γίνονται εμφανείς σε όλο τους το μέγεθος, αρχίζει και το δικό της προσωπικό μαρτύριο.

Όπως θα έχετε καταλάβει, πρόκειται για ένα πολύπλευρο σενάριο. Ένα κεντρικό θέμα με αρκετό sci και πάρα πολύ fi, στο οποίο ο Cronenberg καταφέρνει να εισάγει και μια χροιά ρομάντζου, κινούμενος όμως πάντα στα γνωστό του άξονα, που είναι η ανάλυση της σημασίας και του τραγικού ρόλου της σάρκας στη ζωή μας.

Ο Seth κάπου στη μέση της ταινίας δηλώνει: «Δεν μπορείς να δεις πέρα από τον αρρωστημένο φόβο της κοινωνίας για τη σάρκα». Αυτή η πρόταση λίγο πολύ συμπυκνώνει όλη τη φιλμογραφία του Cronenberg. Σε όλη του την κινηματογραφική πορεία, από τις πρώτες του ταινίες τρόμου όπως το The Brood, μέχρι και το πρόσφατο πολυσυζητημένο Crash, ο Καναδός σκηνοθέτης πάντα στόχευε στο να εισχωρήσει στο φόβο του ανθρώπου για τη θνητότητα του σώματος, καταστρέφοντας το. Σε όλη την ιστορία του σινεμά δεν έχει υπάρξει κινηματογραφιστής τόσο ικανός στον να μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα με το σώμα μας, όσο ο David Cronenberg. Όλη του η φιλμογραφία, και ιδίως τα πρώτα έργα του, είναι ένας μακρύς κατάλογος από διαμελισμούς, παραμορφώσεις, κατακρεουργήσεις και βιολογικό τρόμο.

Όμως ο Cronenberg δεν μισεί το ανθρώπινο σώμα. Τα ακραία δείγματα βιολογικού τρόμου που χρησιμοποιεί είναι απλώς το μέσον για να μας φέρει αντιμέτωπους με την πραγματικότητα της φθαρτής σαρκικής μας υπόστασης. Το γεγονός ότι οι εικόνες αυτές είναι τόσο αποτελεσματικές στο να μας προκαλούν αγωνία, τρόμο, ή ακόμη και δυσφορία, δεν οφείλεται πουθενά αλλού παρά στο ότι φέρνουν στην επιφάνεια προϋπάρχοντες υποσυνείδητους φόβους. Σε αυτά τα πλαίσια και απ’ αυτήν την οπτική, η «Μύγα» είναι ένα πραγματικό αριστούργημα, ίσως το πιο πετυχημένο δείγμα γραφής του Cronenberg και αυτό γιατί σ’ αυτή του η δουλεία καταφέρνει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο να περάσει την δεύτερη, εξίσου βασική του αντίληψη, αυτήν γύρω από τη σχέση σώματος-πνεύματος. Στη Μύγα, μαζί με τη σάρκα του ήρωα, σαπίζει ο νους και η ψυχή του. Τις σωματικές του μεταλλάξεις συνοδεύουν και οι πνευματικές. Στον φιλμόκοσμο του Cronenberg Σάρκα και Πνεύμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Το ένα είναι δέσμιο του άλλου. Στον κόσμο του Croneneberg, όταν το κορμί βρίσκεται σε αναταραχή, το ίδιο γίνεται και με το πνεύμα.

Η όλη δομή του σεναρίου κινείται στο μοτίβο Ύβρις-Νέμεσις των αρχαιοελληνικών τραγωδιών. Ο Seth ενσαρκώνει την επιστημονική κοινότητα που προσπαθεί να βρει τρόπους να ξεπεράσει τους περιορισμούς της φύσης και να καταπατήσει τους κανόνες της. Η ανακάλυψη του Seth πρόκειται «να αλλάξει την ιδέα του χώρου και του χρόνου για πάντα». Ένας άνθρωπος πιστεύει ότι έχει τη δύναμη να αλλάξει τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος. Ύβρις. Ο Seth θα δοκιμάσει τη μηχανή του και θα συναντήσει, εξαιτίας δικών του λαθών στο σχεδιασμό της, τραγική μοίρα. Νέμεσις. Από το θείο μένος όμως Δε θα γλιτώσει ούτε η γυναίκα που τον αγάπησε, καθώς είναι καταδικασμένη να φέρει στον κόσμο το μεταλλαγμένο καρπό του, μια κατάρα από τους θεούς για όλη την ανθρωπότητα, αλλά και να σκοτώσει με τα ίδια της τα χέρια τον αγαπημένο της, σε ένα τραγικό φινάλε.

Στην ταινία υπάρχει μια ενδιαφέρουσα υποπλοκή, γύρω από το πώς οι περιστάσεις μπορούν να αλλάξουν το χαρακτήρα ενός ανθρώπου και να φέρουν στην επιφάνεια τον άλλον του εαυτό. Ο Seth αρχικά είναι ένας εσωστρεφής επιστήμονας, με ανασφάλειες, ευγενική ψυχή και αγνά συναισθήματα. Κατά τη διάρκεια της ταινίας μεταμορφώνεται σε έναν υπερφιλόδοξο αλαζόνα και καταλήγει σε ασυνείδητο φονιά, υπόδουλο των ενστίκτων του. την αντίθετη πορεία ακολουθεί ο Stathis, που αρχικά είναι ένας αντιπαθής εγωιστής, ένας υπερφίαλος σάτυρος, που σιγά-σιγά αρχίζει να δείχνει αληθινά αισθήματα για τη Veronica και στο τέλος δεν διστάζει να ρισκάρει τη ζωή του για να τη σώσει.

Όπως γίνεται συνήθως με τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, όταν περνούν τα χρόνια καλό είναι να ελέγχει κανείς πόσο κοντά έπεσε ο σεναριογράφος στις προβλέψεις του. Φυσικά στην προκειμένη περίπτωση, όπως είπαμε και πιο πάνω, η «Μύγα» περισσότερη σχέση έχει με την φαντασία, παρά με την επιστήμη, όμως υπάρχει ένας ενδιαφέρων παραλληλισμός που θα μπορούσε να σταθεί. Η μηχανή τηλεμεταφοράς βασίζεται στην ιδέα ότι, όπως τα όλα τα ηλεκτρονικά προγράμματα μπορούν να αναλυθούν σε μηδενικά και άσσους, έτσι και οι οργανισμοί, από τους πιο απλούς μέχρι τους πιο πολύπλοκους, μπορούν να αναλυθούν σε ελάχιστα θεμελιώδη συστατικά. Πως λέμε DNA; Έτσι τα συστατικά αυτά μεταφέρονται από τη μια μηχανή στην άλλη και επανασυντίθενται για να δώσουν ξανά τον οργανισμό. Κάπου αναφέρεται επίσης η πιθανότητα, όταν ο υπολογιστής ξανάβαζε στη σειρά τα κομμάτια του Seth, να έκανε κάποιες βελτιώσεις. Πως λέμε «γενετική βελτίωση» ή «γονιδιακή θεραπεία»; Οπότε ο Cronenberg και ο Pogue, όταν έγραψαν το σενάριο, δεν έπεσαν και πολύ έξω...

Το μόνο σημείο της ταινίας που δεν μου άρεσε είναι η σκληρότητα με την οποία ο Cronenberg παρουσιάζει τις εικόνες της μετάλλαξης που περνά ο Seth. Ο Chris Walas υπεύθυνος του μακιγιάζ είναι εξαιρετικός στο να δείξει τη φρικιαστικότητα του αποκρουστικού θεάματος, όμως πιστεύω ότι σε μερικά σημεία το παρακάνει. Βέβαια σωματική μετάλλαξη τέτοιου μεγέθους δεν μπορεί να είναι και όμορφο πράγμα, και ο Cronenberg σίγουρα δεν θα απέφευγε να δείξει και την παραμικρή λεπτομέρεια, αλλά όπως και να ‘χει, υπάρχουν στιγμές όπου το θέαμα από τρομακτικό και ανατριχιαστικό, γίνεται καθαρά αηδιαστικό.

Σίγουρα δεν είναι μια ταινία για αδύνατα στομάχια, είναι όμως ένα δείγμα, ίσως το καλύτερο, του γιατί ο Cronenberg είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους και ενδιαφέροντες cult σκηνοθέτες.

Πριν τη δείτε, σιγουρευτείτε ότι το γεύμα σας ήταν ελαφρύ, πάρτε για καλό και για κακό ένα πακετάκι δραμαμίνες, έχετε εύκαιρο και ένα Valium και απολαύστε την.

Βαθμολογία: 7/10

---