---

Doctor Zhivago (1965) - Μεταφρασμένος Τίτλος: Δόκτωρ Ζιβάγκο
Εποχής | 197' |
	Ημερομηνία κυκλοφορίας DVD: 5/12/2001 Ημερομηνία κυκλοφορίας BluRay: 7/5/2010 Χρώμα: Έγχρωμο Ήχος: (Dolby) Stereo Γλώσσα: Αγγλικά - Ρωσικά
	Δημοτικότητα: n/a Αξιολόγηση:    (8.13/10) Aντιφατικότητα ψήφων:
- Υπότιτλος: Ένας έρωτας γραπωμένος από τις φωτιές της επανάστασης. - Gallery:

---

- Κριτική από το Cine.gr:

Το δραματικο επος του David Lean αποτελει μια λαμπρη υπερπαραγωγη που αγαπηθηκε βαθια απο το κινηματογραφικο κοινο. Το πανοραμα της ταραχωδους ρωσικης ιστοριας του μεσοπολεμου μεσα απο τα ματια του αδολου ποιητη Zhivago σε συνδυασμο με μια δυνατη ιστορια αγαπης και παθους καταφερε να εξασφαλισει στην ταινια μια περιοπτη θεση στην καρδια μας.

Η ταινια βασιστηκε στο, ως ενα βαθμο, αυτοβιογραφικο μυθιστορημα του Boris Pasternak. Για αυτο του το λογοτεχνικο πονημα ο ρωσος ποιητης και συγγραφεας κερδισε το Νομπελ λογοτεχνιας το 1958, μια υπερτατη τιμη που ομως δεν μπορεσε να χαρει καθως το καθεστως τον αναγκασε να την αποποιηθει. Το εργο ζωης του μεγαλου Ρωσου λογοτεχνη χρειαστηκε δεκα χρονια για να ολοκληρωθει και οταν εφτασε στα προθυρα της εκδοσης θεωρηθηκε απο το ρωσικο καθεστως επικινδυνο, αντιρωσικο, αντιδραστικο και απαγορευθηκε προς μεγαλη εκπληξη του συγγραφεα του ο οποιος θεωρουσε, οπως και ο ηρωας του, οτι δεν ειχε καμια σχεση με την πολιτικη. Το μυθιστορημα λοιπον εκδοθηκε κατ’ αρχας στην Ιταλια και απο κει και περα μεταφραστηκε σε 30 γλωσσες. Ο συγγραφεας του δεν ευτυχησε να το δει να εκδιδεται στην χωρα του. Η Zhivago εκδοθηκε στην μητρικη του γλωσσα πολυ προσφατα, μολις στα χρονια του Γκορμπατσοφ. Το επικο λογοτεχνικο μνημειο διαθετει μια δαιδαλωδη δομη, μια πλειαδα πρωταγωνιστικων προσωπων τα οποια αρχιζει κανεις να μαθαινει μετα τις πρωτες 100 σελιδες και μια μοναδικη ικανοτητα αναπαραστασης των ενδοξων και σκληρων ημερων της επαναστασης μεσα απο την οποια γεννηθηκε η Ρωσια του 20ου αιωνα. Ενα κειμενο που οσο και αν η κινηματογραφικη του αποδοση εμοιαζε αδυνατη ωστοσο δεν επαυε να αποτελει μαγνητη των παραγωγων.

Τα δικαιωματα για την κινηματογραφικη μεταφορα εξασφαλισε ο Carlo Ponti απο τον Ιταλο εκδοτη που εξεδωσε το μυθιστορημα πρωτος, τον Feltrinelli. Ο Ponti ειχε λατρεψει το μυθιστορημα και οραματιζοταν την μεταφορα του στην οθονη με την Sophia Loren στο ρολο της Lara. Ομως για να πραγματοποιηθει το ονειρο του χρειαζονταν κατι περισσοτερο απο θεληση. Χρειαζονταν οι πλατες και τα χρηματα ενος μεγαλου studio και ετσι ο Ponti γρηγορα οδηγηθηκε στην πορτα της MGM. Η MGM ενδιαφερθηκε αμεσως με την προϋποθεση οτι την σκηνοθετικη ευθυνη θα αναλαμβανε ο David Lean που μολις ειχε ξεμπερδεψει απο τον Lawrence of Arabia. Ο David Lean ειχε ηδη το ματι του στο κειμενο του Pasternak και με διακαη τον ποθο να γυρισει μια ιστορια αγαπης που θα τον αποτοξινωνε απο τις ηρωικες ωρες που εζησε με το Bridge of the River Kwai και το Lawrence of Arabia δεν αφηνει την ευκαιρια ανεκμεταλλευτη. Δεχεται να σκηνοθετησει την ταινια απαιτωντας ομως πληρη ελευθερια ως προς τη ληψη αποφασεων που θα οδηγουσαν στην υλοποιηση του εγχειρηματος. Αυτο κατ’ αρχας μεταφραστηκε ως εξης: Δεν ηθελε την Loren για Lara. Δεν μπορουσε με τιποτε να δει στο προσωπο της φλογερης ναπολιτανας την ευαισθητη Lara. Το βλεμμα της Lara επρεπε να εχει κατι απο τις παγωμενες στεπες της Ρωσιας. O Carlo Ponti αναγκαστηκε να συμφωνησει με τον ευφυη σκηνοθετη και ετσι ξεκινησε η προετοιμασια των γυρισματων χωρις η Loren να συμπεριλαμβανεται στο καστ.

Η ταινια χρειαστηκε δυο χρονια για να ολοκληρωθει. Για εναν ολοκληρο χρονο βρισκοταν στο σταδιο του pre-production και περιπου ενας χρονος απαιτηθηκε για να ολοκληρωθουν τα γυρισματα.Η κορυφωση επηλθε στις τελευταιες 8 εβδομαδες που πραγματοποιηθηκε το τελικο μονταζ. Το πρωτο μελημα του σκηνοθετη ηταν το κειμενο πανω στο οποιο θα δουλευαν και αυτο ηταν απο μονο του μια προκλητικη και δυσκολη εργασια. Προκειμενου να επιτευχθει το καλυτερο αποτελεσμα ο Lean στραφηκε στον Robert Bolt, με τον οποιο ειχε ηδη συνεργασθει επιτυχως στο Lawrence of Arabia. Η δουλεια που καλουνταν να κανει ο Bolt παντα υπο την υψηλη εποπτεια του σκηνοθετη του , ηταν εξαιρετικα δυσκολη. Ουσιαστικα αυτο που απαιτουνταν και που εγινε ηταν η προσαρμογη ενος ποιηματος 700 σελιδων σε ενα σεναριο των 284 σελιδων! (νομιζω). Ο Lean επιθυμει να δοθει μεγαλυτερο βαρος στην ερωτικη ιστορια και οι πολιτικες και στρατιωτικες ανακαταταξεις που ταλανισαν την Ρωσια εκεινη την εποχη να αποτελεσουν απλως εναν καμβα πανω στον οποιο θα κεντηθει η απολυτη ιστορια παθους. Ο Bolt δεν μπορει να απλοποιησει τοσο ενα αριστουργηματικα πολυδιαστατο κειμενο και πετυχαινει μια χρυση ισορροπια αναμεσα στην απεικονιση της σκληροτητας των ιστορικων ημερων και στην γλυκυτητα του ερωτα που γεννιεται και πεθαινει. Αυτο εν πολλοις πετυχαινεται με το εξοχο flash back. Απο την αρχη της ταινιας ο ετεροθαλης αδελφος του Zhivago μας αποκαλυπτει οτι ο Zhivago και η Lara εχουν ενα παιδι μαζι αρα γνωριζουμε απο νωρις οτι καπου παρακατω θα ζησουμε μια ιστορια αγαπης. Για δυο ωρες μετα απο αυτην την πληροφορια εκτυλισσεται μπροστα στα ματια μας το δραμα της Ρωσιας μεσα παντα απο τα ματια του πρωταγωνιστη, χωρις να εχει ακομη πραγματοποιηθει η συναντηση του με την Lara! Γινομαστε μαρτυρες των ζοφερων ημερων και της σκληροτητας που γνωρισε η ρωσικη κοινωνια μεχρι να βρει την ισορροπια της χωρις να εχουν γινει παρα νυξεις για την κεντρικη ερωτικη ιστορια. Οι λεπτομερειες θα μας δοθουν αργοτερα οταν θα εχουμε κατανοησει τις ιστορικες συνθηκες που γεννησαν αυτον τον ερωτα.

Το δευτερο και επισης δυσκολο εγχειρημα ηταν η ευρεση των τοποθεσιων που θα πραγματοποιουνταν τα γυρισματα. Φυσικα περιττευει να αναφερουμε οτι δυνατοτητα να πραγματοποιηθουν γυρισματα στην Ρωσια δεν υπηρχε καθως το μυθιστορημα ηταν απαγορευμενο. Σε μια προσπαθεια ανευρεσης ενος εναλλακτικου ευρωπαϊκου τοπιου που θα θυμιζε τις αχανεις ρωσικες στεπες ο Lean οδηγειται αρχικα στην Γιουγκοσλαβια και τελικα στην Ισπανια. Η Ισπανια μεταξυ αλλων του εξασφαλιζε και τη δυνατοτητα να αιχμαλωτισει στον φακο του τις αλλαγες των εποχων. Σε ενα προαστιο της Μαδριτης στηθηκε το σκηνικο της ταινιας που ουτε λιγο ουτε πολυ ηταν μια αναπαρασταση του κομματιου της Μοσχας που τους ηταν απαραιτητο. Πιστη σε καθε της λεπτομερεια.

Ο Lean ηταν πιστος στους συνεργατες του. Ηταν ενας σκηνοθετης που επαναλαμβανε ευχαριστως συνεργασιες οταν το αποτελεσμα τους στο παρελθον ειχε αποβει ικανοποιητικο. Ετσι και η ομαδα που εργαστηκε, ομολογουμενως, πολυ σκληρα για τον Zhivago ειχε δοκιμασει τις αντοχες της στις τελειοθηρικες απαιτησεις του σκηνοθετη απο πριν.

Η συμβολη του John Boxer υπευθυνου του σχεδιασμου παραγωγης και των σκηνικων ηταν καθοριστικη. Παλιος συνεργατης και αυτος (Lawrence of Arabia) οπως αλλωστε και οι υπολοιποι, επι δυο χρονια εργαστηκε εντατικα σε καθε επιπεδο και επεβλεψε καθε λεπτομερεια ωστε η εποχη που αναπαριστατο να ειναι οσο το δυνατον πιο κοντα στην πραγματικοτητα. Του οφειλουμε αυτην την εκπληκτικη αναπαρασταση της Μοσχας οπως και αυτην την μαγικη εικονα του παγωμενου παλατιου στο Βερικινο.

Η φωτογραφια επαιξε οπωσδηποτε εναν πολυ σημαντικο ρολο στην αποτελεσματικη ολοκληρωση της ταινιας. Ο Lean που ειχε μια πολυ ξεκαθαρη αποψη γυρω απο τον τροπο που ηθελε να αποδοθει η ιστορια ζητουσε απο τον Nicolas Roeg που ειχε αναλαβει αρχικα την διευθυνση της φωτογραφιας να φωτιζει γλυκα και ρομαντικα τις σκηνες δρασης και βιας και να περιβαλλει με σκληρο και δυνατο φως τις τρυφερες σκηνες των πρωταγωνιστων. Ο Roeg δεν το καταλαβαινε. Αντιθετα το καταλαβε πολυ καλα ο Freddie Young που αντικατεστησε τον προαναφερθεντα. Ο Young παλιος μας γνωριμος απο τον Lawrence κατενοησε πολυ καλα την προθεση του Lean να παρουσιασει τον ερωτα του Zhivago με την Lara μεσα απο το πρισμα του σκληρου ρεαλισμου που γεννα ενας πολεμος. Ενας απελπισμενος ερωτας διχως αυριο, σκληρος κι αδυσωπητος, βασανιστικος και ανακουφιστικος ταυτοχρονα. Δεν υπαρχουν περιθωρια για ρομαντισμους, για τρυφεροτητες και ροζ ονειρα. Ο καιρος που αγαπιουνται ειναι καιρος πολεμου και το ενωμα τους ειναι παθιασμενο ακριβως γιατι δεν γνωριζει αυριο. Ο Freddie Young κανει εκπληκτικη δουλεια. Η σκηνη του εναγκαλισμου της Lara με τον Zhivago στο αδειο και κρυο δωματιο της ειναι φωτισμενη δυνατα, ρεαλιστικα και αποκοσμα μαζι, χωρις απαλες σκιες και μας επικοινωνει το μεγεθος του ερωτα και της απελπισιας των δυο εραστων. Παραλληλα η φωτογραφια του ειναι εξαιρετικη σ’ οτι αφορα τα εξωτερικα τοπια, τις εναλλαγες των εποχων αλλα και τα γκρο πλαν των πρωταγωνιστων.

Δεν χρειαζεται φυσικα να σας πω εγω τι ρολο παιζουνε σε ενα μνημειωδες επος οπως ο Zhivago τα κουστουμια. Η Phyllis Dalton ανελαβε να «ντυσει» την ταινια και η αληθεια ειναι οτι το εκανε με μεθοδικοτητα, με προσοχη και διατηρωντας παντα μια διαλεκτικη σχεση αναμεσα στην εποχη της και στην εποχη που καλουνταν να αναπαραστησει. Χωρις λοιπον να μπορει να την κατηγορησει κανεις για ιστορικες ανακριβειες ωστοσο καταφερε να μπολιασει τα κοστουμια της με αναφορες στη δεκαετια του 60 ετσι ωστε ακομη και σημερα να μας φαινονται ζωντανα και να μην κατατασσουν το φιλμ στην κατηγορια των ξυλινων costume dramas. Παρτε για παραδειγμα το, κατ’ εμε, σημα κατατεθεν ρουχο της ταινιας. Το ροζ συνολο που φοραει η Geraldine Chaplin κατεβαινοντας απο το τρενο στο σταθμο της Μοσχας. Ας μην γελιομαστε. Ειναι σαφες οτι καθολου δεν αντικατοπτριζει τις ενδυματολογικες συνηθειες των ρωσιδων της δεκαετιας του 10 ακομη και οταν αυτες κατεφθαναν απο το Παρισι. Χωρις να ειναι απιστο στην εποχη του διατηρει κατι απο την κομψοτητα των 60ς.

Πριν προχωρησουμε στο καστ θα πρεπει να αναφερθουμε στην μουσικη του Maurice Zarre ( ηδη βραβευμενου με academy award για τον Lawrence of Arabia). Προσπαθωντας να προσεγγισει τα ακουσματα της ρωσικης στεπας, και να συνδυασει τον σκληρο ηχο της παραδοσιακης μπαλαλαικας με πιο μοντερνα δυτικοευρωπαϊκα ακουσματα κατεληξε στο αξεπεραστο Lara’s Theme. Νομιζω οτι ειναι πολυ λιγες οι περιπτωσεις που η μουσικη ταυτιστηκε τοσο με την ερωτικη ιστορια ωστε να προκαλει δακρυα ακομη και οταν ακουγεται αποκομμενη απο την εικονα που την ενεπνευσε.

Ολοι οι παραπανω συντελεστες εδωσαν το καλυτερο τους εαυτο, παντα υπο το αγρυπνο ματι του σκηνοθετη, για την ολοκληρωση αυτης της εποποιιας. Ολοι αμειφθηκαν με ενα academy award για την αφοσιωση τους και την υψηλη τεχνη τους ( ο Zhivago απεσπασε 5 academy awards: διευθυνσης φωτογραφιας, σκηνικων, κοστουμιων, σεναριακης διασκευης και φυσικα μουσικης).

Δεν υπαρχει αμφιβολια οτι ψυχη της ταινιας υπηρξε ο σκηνοθετης της. Ο David Lean με τον Zhivago απεδειξε για αλλη μια φορα οτι εκτος απο ενας εξοχος κινηματογραφικος αφηγητης ειναι και ο κατεξοχην σκηνοθετης που μπορει να μεταφερει στην οθονη σημαντικα λογοτεχνικα κειμενα χωρις αυτα να ακρωτηριαζονται κατα την διαδικασια. Ο γνωμονας βαση του οποιου επελεξε τους ηθοποιους του ηταν οπωσδηποτε προϊον της σχεσης που ειχε αναπτυξει ο σκηνοθετης με το λογοτεχνικο κειμενο.

Για τον ρολο του Zhivago επιστρατευτηκε ο Omar Sharif, ο οποιος ακολουθωντας πιστα της οδηγιες του σκηνοθετη του, ερμηνευσε τον ρολο του απλα, επιπεδα σχεδον ανεκφραστα με την ματια του παρατηρητη που προσπαθει να αντιληφθει τα γεγονοτα που τρεχουν γυρω του και ερημην του. Αποτελει ενα περιεργο ειδος φαρου, σημειο εκκινησης και καταληξης ολων των αντιδρασεων του στενου του περιβαλλοντος. Ολα φιλτραρονται μεσα απο αυτον. Τον ρολο της Tonya, πολυαγαπημενης συζυγου του πρωταγωνιστη αναλαμβανει η Geraldine Chaplin και τον φερει σε περας με χαρη και γλυκυτητα. Η αγγλιδα Julie Christie ενσαρκωνει την Lara. Το ψυχρο κι ευθραυστο βλεμμα της θα σκλαβωσει τις καρδιες των θεατων. Κανενας κινηματογραφικος ερωτας απο δω και περα δεν θα ειναι ιδιος. Εξοχος ο Rod Steiger στον ρολο του Komarovsky, πρωην εραστη της Lara, καιροσκοπου και εκφυλου βασανιστη της. Η ερμηνεια τους ηταν περαν πασης αμφιβολιας αξια μιας υποψηφιοτητας για βραβειο ερμηνειας. Δεν την ελαβε ποτε. Ο Tom Courtenau, στο σπαρακτικο ρολο του Pasha του αγνου ιδεαλιστη φοιτητη και συζυγου της Lara που θα μετατραπει σε σκληρο ηγετη του νεου καθεστωτος, πολυ μεθοδικα ξεδιπλωνει το δραμα που ζει ο ηρωας στην προσπαθεια του να συμβιβασει το νεο εκφοβιστικο του προφιλ με την τρυφεροτητα που νιωθει για τη συζυγο του. Ο Alec Guinness, ηθοποιος-φετιχ για τον Lean αναλαμβανει τον ρολο του ετεροθαλους αδελφου του πρωταγωνιστη ο οποιος κλεινει και την αυλαια αυτου του ερωτικου δραματος. Ο ρολος του ειναι μυστηριωδης, τα κινητρα του σκοτεινα και η αδυναμια να ερμηνευσει κανεις τις διαθεσεις του αποτελει προκληση για καθε θεατη και αποδειξη της υψηλης υποκριτικη ικανοτητας του sir. Το καστ συμπληρωνουν με τις πολυπειρες και στιβαρες παρουσιες τους οι Ralph Richardson και Siobhan McKenna στους ρολους των πεθερικων του Zhivago. Ο Lean με το καστ που εξασφαλισε πετυχε και τον απωτερο στοχο του που ηταν ο εξης: φρεσκιες κινηματογραφικες φατσες ετσι ωστε η «κινηματογραφικη» τους προσωπικοτητα να μην επισκιασει την προσωπικοτητα των ηρωων αλλα ηθοποιοι με το υποκριτικο εκτοπισμα που απαιτειται για να υποστηριχθει το πολυδιαστατο των λογοτεχνικων χαρακτηρων.

Η ταινια δεν πηρε καλες κριτικες. Οι κριτικοι του κινηματογραφου την αντιμετωπισαν ως μια πολυτελη και πανακριβη σαπουνοπερα και αυτο πληγωσε βαθια τον σκηνοθετη της που θεωρουσε οτι ειχε κανει πραγματικα καλη δουλεια. Το κοινο ομως , και θα πρεπει να δεχθουμε οτι διαθετει ενα αλανθαστο κριτηριο, τη λατρεψε την ταινια. Ταυτιστηκε με τους ηρωες, γοητευτηκε με τα ρωσικα τοπια, συγκλονιστηκε απο την επανασταση και ερωτευτηκε την αγγλιδα με το απελπισμενο βλεμμα και μαλιστα σε τετοιο βαθμο ωστε την επομενη χρονια πολλες μικροσκοπικες Λαρες ειδαν το φως αυτου του κοσμου.

Βαθμολογία: (8/10)

ΥΓ. Το παραπανω κειμενο ισως μοιαζει περισσοτερο με ενα making of και οχι με κριτικη παρουσιαση και κατα πασα πιθανοτητα ειναι αυτο με το οποιο μοιαζει. Ομως οταν εχουμε να κανουμε με τετοιους ειδους υπερπαραγωγες ο τροπος με τον οποιο υλοποιηθηκαν αποτελει αναποσπαστο μερος της

ΥΓ2 Μεσα στις μερες του Πασχα προβληθηκε η ταινια απο το καναλι MEGA και δοθεισης ευκαιριας θα ηθελα να σχολιασω την ασεβεια των ανθρωπων της τηλεορασης, οι οποιοι αφου κατακρεουργησαν την ταινια προκειμενου να προβαλουν διαφημισεις αποφασισαν να κοψουν την τελικη σκηνη του εργου, σκηνη κορυφωσης, για να μεταδωσουν ειδησεις. Ειπατε τιποτε?

Αλκηστις Χαρσουλη

---

Στο δύστροπο ιδεολογικοκοινωνικοπολιτικό ιστορικό πλαίσιο της ρωσικής επανάστασης των μπολσεβίκων λίγο πριν την εκπνοή της δεύτερης δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, ο γιατρός και ποιητής Dr Zhivago σκίζεται ανάμεσα στην πιστότητα και το πάθος, τον ατομισμό και το κολεκτιβιστικό πνεύμα. Την ιστορία του διηγείται ο αδερφός του με αφορμή την συνάντησή του με μια γυναίκα που πιστεύει ότι είναι η ανιψιά του. Η ιστορία βασίζεται στο όχι τόσο γνωστό και επιτυχημένο ομώνυμο βιβλίο του Boris Pasternak.

Ιστορικό έπος του David Lean που έχει πάρει μυθικές διαστάσεις. Ο Lean έχει σκηνοθετήσει επιτυχώς τεράστιες ιστορικές παραγωγές, ανάμεσά τους το Oliver Twist, το The bridge on the river Kwai και το Lawrence of Arabia. Η εξαιρετική σκηνοθεσία, η πολύπλευρη ανάπτυξη, η τολμηρή αφήγηση και οι προσεγμένες ερμηνείες, με προεξέχουσα αυτή βέβαια του Omar Sharif, έχουν καταστήσει την ταινία κλασσική στο είδος της.

Oh Yeah! : Η δραματική αναπαράσταση των ιστορικών συνθηκών και η απαραίτητη για την επιτυχία της ταινίας πληθωρική σκηνοθεσία.

Oh No! : Η μεγάλη διάρκεια της ταινίας (186΄) και το βαρύ θέμα μπορούν για κάποιους να φανούν ότι προσθέτουν μεγάλη δυσκολία στην παρακολούθησή της.

Βαθμολογία: (8/10)

Κωνσταντίνος Στυλιανού

Αυτή τη στιγμή δεν είστε συνδεδεμένος. Συνδεθείτε ή κάντε εγγραφή για να σχολιάσετε.