---

La Belle et la Bete (1946) - Μεταφρασμένος Τίτλος: Η Πεντάμορφη και το Τέρας - Γνωστό και ως: Beauty and the Beast
Φαντασίας | 96' |
	Ημερομηνία κυκλοφορίας DVD: 30/11/2010 Χρώμα: Ασπρόμαυρο Ήχος: Mono Γλώσσα: Γαλλικά
	Δημοτικότητα: n/a Αξιολόγηση:    (8.25/10) Aντιφατικότητα ψήφων:
- Gallery:

---

- Κριτική από το Cine.gr:

Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2003 - 19:00

Η υπόθεση: Δεν αποκλίνει καθόλου από την κλασσικότερη εκδοχή του γνωστού παραμυθιού. Ο πατέρας της Πεντάμορφης (Marcel Andre), που είχε φύγει από την πόλη τους για δουλειές, χάνεται στο δάσος και κάποια στιγμή βρίσκεται, χωρίς να το γνωρίζει, φιλοξενούμενος στον πύργο του Τέρατος (Jean Marais). Τρώει και πίνει από τα μυστηριωδώς προσφερόμενα, χωρίς να συναντήσει ποτέ τον οικοδεσπότη του. Κάποια στιγμή όμως, λίγο πριν αποχωρήσει, κόβει ένα τριαντάφυλλο από τον κήπο, με σκοπό να το προσφέρει στην κόρη του, την Πεντάμορφη (Josette Day), η οποία του είχε ζητήσει να της φέρει σαν δώρο από το ταξίδι του, μόνο ένα ρόδο. Το Τέρας εξοργίζεται (ή τουλάχιστον έτσι προσποιείται) και απαιτεί, από τον πατέρα της Πεντάμορφης, είτε να πληρώσει το κλεμμένο τριαντάφυλλο με τη ζωή του, είτε να του στείλει για σύζυγο, την κόρη, που θα δεχόταν να σώσει από το θάνατο τον πατέρα της, ακόμα κι αν χρειαζόταν να το πληρώσει η ίδια με τη ζωή της. Η Πεντάμορφη θεωρεί τον εαυτό της υπεύθυνο για το περιστατικό και σπεύδει να πάει στον πύργο του Τέρατος, για να σώσει τη ζωή του πατέρα της.

Εκεί, σιγά-σιγά αρχίζει να συνηθίζει την τρομακτική παρουσία του Τέρατος και καθώς προχωράει ο καιρός, ανακαλύπτει την καλή του ψυχή. Στο τέλος είναι σχεδόν ερωτευμένη μαζί του και τη στιγμή που θα έπρεπε να φύγει για να σωθεί, εκείνη κάθεται στο πλευρό του Τέρατος το οποίο μεταμορφώνεται σε πρίγκηπα (Jean Marais), ο οποίος (επιπλέον!) έχει τη μορφή του αγαπημένου της Πεντάμορφης, του Αβενάν (Jean Marais).

Η γενική αίσθηση: Πρόκειται για μια αναμφισβήτητα πιστή μεταφορά του παραμυθιού που με τη φαντασμαγορία του μαγεύει τα παιδιά, ενώ συγχρόνως, κάνει και τις υπαινικτικές αναφορές, που χρειάζονται οι γονείς, για να ανακαλύψουν τη δεύτερη ανάγνωση της ιστορίας.

Αλήθειες και ψέματα για της ταινία

Η ιδέα για την κινηματογραφική μεταφορά του παραμυθιού ήταν του Jean Marais. Αλήθεια. Ο Jean Marais θεωρούσε, ότι η όμορφη αυτή ιστορία, την οποία έγραψε τον 18ο αι. η Madame Leprince de Beaumont, θα είχε ιδιαίτερη απήχηση στο κοινό, που μόλις έβγαινε από τη δίνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αναζητούσε λίγη ψυχαγωγία. Ο Cocteau ενθουσιάστηκε αμέσως με την ιδέα, κυρίως επειδή του ξυπνούσε αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία. Κι έτσι, βάλθηκε από την πρώτη στιγμή και με ιδιαίτερη ζέση, να μεταφέρει τη μυστηριακή ομορφιά και μαγεία του παραμυθιού, στα κινηματογραφικά πλατό. Τα κατάφερε τέλεια και μάλιστα, με έναν εντυπωσιακά διαχρονικό τρόπο, αφού με τα ελάχιστα τεχνικά μέσα της εποχής, δημιούργησε μια μαγευτική, αυθεντική παραμυθένια ατμόσφαιρα, που αμέσως αιχμαλωτίζει και οδηγεί στον ονειρισμό ακόμα και τον σημερινό θεατή, ο οποίος έχει ήδη (κάπως) νιώσει την ταγγή γεύση του κορεσμού, από τα ειδικά εφφέ και έχει γίνει πια εξαιρετικά απαιτητικός για να παρασύρεται σε εύκολους ενθουσιασμούς.

Η ταινία περιέχει πολλούς από τους χαρακτήρες που κάνουν τον Cocteau, CocteauΑλήθεια. Παρά το ότι η πρόθεση ήταν εξαρχής, να μείνει όσο το δυνατόν πιο πιστή, στο πρωτότυπο κείμενο του 18ου αι. και παρά το ότι καταφέρνει να το πετύχει, υπάρχουν ολοφάνερες, και εκείνες οι πτυχές, που δίνουν το στίγμα του δημιουργού. Γι’ αυτό και η ταινία αυτή θεωρήθηκε υπόδειγμα για τους μεταγενέστερους σκηνοθέτες, ως προς το πώς πρέπει να εισάγεται το προσωπικό τους ύφος, και οι ερμηνείες τους, χωρίς να αλλοιώνεται η φύση της ιστορίας που διηγούνται. Απαριθμώντας, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι ο Cocteau βρίσκεται στο ότι : α) αφήνει σε όλο το έργο, να φανεί η δική του προσωπική πεποίθηση, ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο, να διακρίνει κανείς το πραγματικό από το φαντασιοκόπημα, β) αναζητά, ανακαλύπτει και στη συνέχεια δείχνει με την κάμερα, εκείνο ακριβώς το σημείο, που τον διεγείρει και τον συναρπάζει στο ακατέργαστο υλικό του μύθου, δηλαδή στην ανέγγιχτη πρώτη ύλη γ) μεταχειρίζεται σύμβολα, φανερά και κρυμμένα, συχνά όμως, ιδιαιτέρως αινιγματικά, που εγείρουν αναλύσεις και διαφωνίες για το αν το περιεχόμενο τους είναι σουρεαλιστικό, ή θα έπρεπε να ερμηνευτεί με ψυχαναλυτικούς όρους, δ) Το χιούμορ, ε) η λεπτότητα και η ομορφιά του λόγου.

Και επί τη ευκαιρία ας διανθίσουμε τις περιπτώσεις β) και γ) της παραπάνω λίστας, με μερικά παραδείγματα. Ως γνωστόν, ο φόβος και η αποστροφή που νιώθει η Πεντάμορφη για το Τέρας, συμβολίζουν τον «φόβο της παρθένου» (τον φόβο του πέους) Δηλαδή από ψυχαναλυτική άποψη, το παραμύθι διηγείται το πώς μία νεαρή παρθένος κοπέλλα, ξεπερνάει τον αυθύπαρκτο φόβο της, που σκιάζει την προσέγγιση του προσώπου, του ανθρώπου, που ποθεί, καθώς και τη δυσκολία της να αποσυνδεθεί από την πατρική αγάπη.

Η κόρη ζητάει ως δώρο από τον πατέρα, μόνο ένα τριαντάφυλλο, δηλαδή το κατεξοχήν σύμβολο εκδήλωσης της ερωτικής αγάπης («my-heart-belongs-to-daddy-syndrome»). Ο πατέρας με τη σειρά του αποδέχεται να το προσφέρει και κλέβει το τριαντάφυλλο – κλέβει δηλαδή το σύμβολο του έρωτα, από εκείνον που νομίμως θα το κατείχε, δηλαδή το Τέρας. Το Τέρας με τη σειρά του, διεκδικεί με βία (με την απειλή του θανάτου) να πάρει πίσω το σύμβολο που δεν ταιριάζει στον πατέρα. Η Πεντάμορφη νιώθει ενοχές για τον έρωτα που νιώθει για τον πατέρα της και αντιλαμβάνεται ότι δικαίως την διεκδικεί το Τέρας. Έτσι παίρνει την απόφαση να πάει τρέχοντας στο παλάτι του (αποδέχεται δηλαδή το ερωτικό της ενδιαφέρον), και εισάγεται σε έναν άγνωστο και μυστήριο κόσμο, (χέρια μόνα τους της φωτίζουν το δρόμο και την περιποιούνται!!) που είναι συγχρόνως θελκτικός και τρομακτικός. Ωστόσο μόλις συναντά το ίδιο το Τέρας, στο οποίο ο κόσμος αυτός ανήκει, του ξεκαθαρίζει ότι το βλέπει ως τέρας (εκδηλώνει δηλαδή το φόβο της!)

Το Τέρας στενοχωρείται, αλλά δεν υποχωρεί : α) Υπόσχεται σταθερότητα (θα συναντιόνται κάθε βράδυ, στις επτά! Πολύ σημαντικό αυτό για την Πεντάμορφη/γυναίκα, η οποία μάλιστα, γρήγορα θα παραπονεθεί, επειδή το Τέρας/άνδρας θα αργοπορήσει σε ένα ραντεβού τους) β) τη γεμίζει δώρα (άνδρας/κουβαλητής) γ) την κάνει βασίλισσα! (τα δίνει όλα : βλ. κλισέ «θα σε κάνω βασίλισσα», τί άλλο να κάνει για να την πείσει;;).

Ωστόσο δεν καταπραΰνει αρκετά τον φόβο της Πεντάμορφης/παρθένου, η οποία δηλώνει στο τέρας ότι οφείλει να πάει στον πατέρα της, ο οποίος πεθαίνει (η ίδια τον σκοτώνει μέσα της ως πόθο) και ζητά από το Τέρας να της επιτρέψει έστω για λίγο να πάει κοντά του (και κατ΄ αυτό τον τρόπο, κάνει συγχρόνως και τον ύστατο έλεγχο της στο Τέρας: «της τα δίνει όλα;», «την εμπιστεύεται, ότι θα του είναι απόλυτα πιστή;;»)

Ως βασίλισσα λοιπόν (βλ. εκδηλώνοντας έτσι ότι κατά κάποιο τρόπο συνδέθηκε με το Τέρας) σκύβει πάνω από το προσκεφάλι του ετοιμοθάνατου πατέρα της, ο οποίος όμως, στην επόμενη σκηνή, που η Πεντάμορφη έχει βάλει τα συνηθισμένα ρούχα της (περιβολή παρθένου) είναι περδίκι και ευτυχής βγαίνει βόλτα μαζί της, στον κήπο του σπιτιού τους. Η Πεντάμορφη αμφιταλαντεύεται. Ο πόθος της για τον Αβενάν (πεδίο του συνειδητού) είναι αγνός και την ωθεί να προδώσει το (ελκυστικό)Τέρας, δηλαδή να ξεφύγει από τον ίδιο της το φόβο. Ταυτόχρονα, οι σκευωρίες των δύο αντιπαθών αδελφών της, που σουσουδίζουν και ζηλεύουν την καλή της μοίρα, που θα την κάνει γυναίκα πρίγκιπα (βλ. δηλαδή, ο γυναικείος ανταγωνισμός, ο φόβος του γυναικείου φθόνου) καθιστούν ορατό τον κίνδυνο στον οποίο υπόκειται ο πόθος της (το Τέρας) και επισπεύδουν την αντίδραση της Πεντάμορφης, να ξεπεράσει το φόβο της και να αγαπήσει το Τέρας.

Άλλωστε αυτό είναι το θέλημα του θεού : η Πεντάμορφη να αγαπήσει το Τέρας (η Άρτεμις σκοτώνει με το τόξο της τον Αβενάν, που παρεισφρύει δολίως στην «καρδιά» του Τέρατος, εκεί δηλαδή που κρύβεται όλος του ο πλούτος). Η ταυτόχρονη μεταμόρφωση του Τέρατος, σε Αβενάν δεν συμβαίνει στο πρόσωπο του Τέρατος αλλά στο μυαλό της Πεντάμορφης (συμβαίνει βέβαια και στην οθόνη ! το οποίο σημαίνει ότι εκείνη τη στιγμή ο θεατής ταυτίζεται με την Πεντάμορφη) – (βρε, μήπως γι` αυτό τελικά αρέσει τόσο πολύ αυτός ο μύθος;;)

Αυτός λοιπόν είναι ο ιστός στον οποίο εξελίσσεται η ιστορία. Η επέμβαση του Cocteau σ’ αυτόν και το σημείο, που διαφοροποιεί τη δική του διήγηση, από την αυθεντική διήγηση και τους συμβολισμούς του παραμυθιού βρίσκεται στο ότι θεωρεί, πως ακόμα και κατά τη διάρκεια της «φάσης πίεσης» που επικρατεί μέχρι την προσπέλαση του φόβου της παρθένου, κάθε ένας από τους δύο εμπλεκόμενους στη σχέση (δηλ. το αγόρι και το κορίτσι) που φαινομενικά έχουν μιά θολή αντίληψη του είναι και του θέλω τους, έχουν ταυτόχρονα, σε ένα αδήλωτο επίπεδο (στο υποσυνείδητο;; στο ανομολόγητο συνειδητό;; εκεί που τέλος πάντων το πραγματικό μπλέκεται με το φανταστικό;!), μιά πλήρη και φυσικότατη επίγνωση της ωριμότερης φάσης του ρόλου τους, ως άνδρα και γυναίκα, η οποία δεν προκαλεί κανένα ψυχικό άλγος. Έτσι βλέπουμε : α) Το Τέρας, κατά την κρίσιμη στιγμή, που η Πεντάμορφη πρόκειται να του εκδηλώσει ευθέως αβρότητα (βλ. πίστη) και να ζητήσει αμοιβαία δέσμευση, δηλαδή ακριβώς στη στιγμή, την οποία το Τέρας δήλωνε πως τόσο πολύ ποθούσε και περίμενε, ο νους κι ο λογισμός του αποσπάται! Δεν συγκεντρώνεται εκεί! Παρά τρέχει αλλού, συγκεκριμένα, σε ένα περαστικό ελαφάκι, δηλαδή σε μιά «νοστιμιά», τον απροσδόκητο στόχο, δηλαδή, στο δευτερεύον θήραμα, στο ανούσιο, (βλ. κλισέ «έτσι είναι ο άντρας! Τί να κάνει θα ξενοκοιτάξει» κλπ κλπ) β) Στη σκηνή της μεταμόρφωσης του Τέρατος σε πρίγκιπα, (δηλαδή τη στιγμή της αποδοχής, του άνδρα, ως άνδρα από την παρθένο) ο πρίγκηπας/άνδρας αδυνατεί να καταλάβει πώς η Πεντάμορφη/παρθένος «είχε μάτια και για άλλον» (για το Τέρας).Η Πεντάμορφη αδυνατεί να δώσει ξεκάθαρη απάντηση («του τα μπουρδουκλώνει») και προσπαθεί να τον καθησυχάσει με αοριστίες («του τα μπαλώνει»). Δηλαδή, η Πεντάμορφη, ξέρει ότι μπορεί να έχει και μάτια γι άλλον, αλλά επιλέγει αυτόν.

Η επιλογή του Jean Marais, για τον ρόλο του Τέρατος, που τότε εθεωρείτο ο «ωραιότερος άντρας στον κόσμο», είχε χαρακτηριστεί ιδιοφυής. Αλήθεια. Και ο Jean Marais ανταποκρίθηκε με μια εξίσου ιδιοφυή ερμηνεία! Θα έλεγε κανείς πως, για κάποιο περίεργο λόγο, τον διέγειρε περισσότερο ο ρόλος του ως Τέρας, παρά ως όμορφος Αβενάν, ή ως το πριγκιπόπουλο που σηματοδοτεί το «happy end» του τέλους του παραμυθιού.

Η Josette Day είναι εξαιρετικά όμορφη. Αλήθεια. Ας σημειωθεί επί τη ευκαιρία, ότι η Josette Day έχει και εκείνο το έξτρα «πεντα» που την κάνει ακόμα πιο κατάλληλη για το ρόλο. Και πέραν αυτού, αλλά και της λάμψης της, έχει και την υποκριτική δεινότητα να αποδώσει τα λεπτά σημεία του ρόλου με τη διττή σημασία, στην οποία κρύβονται όλες οι υπαινικτικές αναφορές.

Το εκπληκτικό κοστούμι του Τέρατος είναι εντελώς μπαρόκ. Ψέματα. Το εκπληκτικό κοστούμι του Τέρατος είναι αποκλειστικά «glam rock» κι ας σχεδιάστηκε περί τα τριάντα χρόνια πριν την εμφάνιση του «glam rock». Εξίσου εντυπωσιακά και όμορφα είναι και όλα τα υπόλοιπα κοστούμια του έργου.

Το ΑΤΤΙΚΟΝ όπου προβλήθηκε η ταινία (17/9/2003), στα πλαίσια του φεστιβάλ, ήταν κατάμεστο και η πλειοψηφία του κοινού ήταν κάτω των 25 ετών. Αλήθεια. (βέβαια ήταν και πάνω των 20, ας μην φανταστεί κανείς ότι πήγαν παιδάκια, για να δουν το παραμύθι). Όλοι παρακολουθούσαν με προσήλωση, γούρλωσαν τα μάτια από τη μαγεία, αλλά γέλασαν και εκεί που έπρεπε να γελάσουν (χωρίς να καγχάσουν), και τελικά, απεχώρησαν πανευτυχείς αφήνοντας μιαν ελαφριά μωρουδίλα πίσω τους. Σίγουρα, εκείνη τη βραδιά, ο Cocteau πήρε την κιμωλία του και σχεδίασε στον επουράνιο μαυροπίνακα, πέντε από τα αγαπημένα του αστεράκια! Όλα αφιερωμένα στο υπέροχο κοινό εκείνης της βραδιάς : κοινό πέντε αστέρων! public cinq etoiles! five star audience!

Γιαννης Κωσταντινιδης

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια. Στείλτε το πρώτο!

Αυτή τη στιγμή δεν είστε συνδεδεμένος. Συνδεθείτε ή κάντε εγγραφή για να σχολιάσετε.