---

If... (1968) - Μεταφρασμένος Τίτλος: Εάν... - Γνωστό και ως: Επαναστατημένη Γενιά
Δραματική | 111' |
	Χρώμα: Έγχρωμο Ήχος: Mono Γλώσσα: Αγγλικά - Λατινικά
	Δημοτικότητα: n/a Αξιολόγηση:    (8.09/10) Aντιφατικότητα ψήφων:
- Υπότιτλος: Με ποια πλευρά θα πας; - Gallery:

---

- Κριτική από το Cine.gr:

Τρίτη 7 Ιουνίου 2011

Δεδομένου ότι σε αυτή την σελίδα υπάρχει επαρκής κριτική παρουσίαση για το «Εάν», ας μου επιτραπεί να κάνω μια-δυο παρατηρήσεις μόνο.

Βλέποντας ξανά, ύστερα από πάρα πολλά χρόνια την ούτως ή άλλως σπουδαία ταινία του Lindsay Anderson (εννοώ και ως σκηνοθετικό αποτέλεσμα), διαπίστωσα με θαυμασμό ότι όχι μόνο δεν έχει γεράσει αλλά είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Ιδίως λόγω του σεναρίου του David Sherwin (O Lucky Man!). Οι φορείς της εξουσίας, ο «προοδευτικός» διευθυντής, ο ιερέας, οι επόπτες, οι στρατιωτικοί κ.λπ. μιλάνε αλλά δεν λένε ουσιαστικά τίποτε. Παρατηρείστε το, είναι μια τωρινή διαπίστωση, δεν το είχα αντιληφθεί τότε. Η παλιά αυτοκρατορική Αγγλία έχει πεθάνει, έχοντας αφήσει πίσω της διάφορα τσιτάτα σαν τα κόκκαλα της, που πια είναι χωρίς σάρκα, κενά περιεχομένου. Πειθαρχεία, αντοχή, ακμαίο ηθικό, προ πάντων πειθαρχεία… όλα αυτά προς τι; Για την ακρίβεια, δεν είναι κενά. Αποτελούν το λεξικό μιας εξουσίας που δεν έχει πρόταση. Από την άλλη, είναι μια εξουσία τυραννική που προκαλεί την οργή των μαθητών. Οι ίδιοι οι μαθητές δεν έχουν πρόταγμα ζωής, αφού δεν τους έχει δοθεί τίποτε και δεν έχουν να αντιπαραθέσουν μια αντίπαλη άποψη αφού η παλιά άποψη είναι κενή. Το μόνο που έχουν, είναι το υγιές ένστικτο ότι αυτή η κατάσταση είναι νοσηρή.

Στη φάση που ζούμε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, σας θυμίζει τίποτε όλο αυτό;…

Βαθμολογία: (4.5/5)

(0 κακή | μέτρια | ενδιαφέρουσα | καλή | πολύ καλή | αριστούργημα)

Χάρης Καλογερόπουλος

---

Τρίτη 2 Αυγούστου 2005

Ως τι θα μπορούσαμε να ορίσουμε το εκάστοτε σύστημα διδασκαλίας αν όχι ως τη διδασκαλία του εκάστοτε συστήματος; Μοιάζει με ευφυολόγημα του ποδαριού, αλλά ας σοβαρευτούμε λίγο: τι άλλο θα μπορούσε να ισχύει; Πολύ σχηματικά θα έλεγε κανείς πως, αφού η μάχη ενάντια στις αισθητικές και, κατ’ επέκταση, ηθικές αντιστάσεις του παιδιού κερδιστεί οριστικά, το μονοπάτι προς την αλλοτρίωση είναι στρωμένο με ροδοπέταλα. Στην ολότητά του το φαινόμενο είναι βέβαια πιο σύνθετο, σε κάθε περίπτωση όμως το σχολείο είναι ο θεσμοθετημένος προθάλαμος στο σύστημα παραγωγής και, ως τέτοιος, μια (τηρουμένων των αναλογιών) κοινωνική μικρογραφία. Τις ίδιες αντιστοιχίες εντόπισε και ο Lindsay Anderson στα βρετανικά ιδιωτικά σχολεία, των οποίων οι οικότροφοι μαθητές προορίζονται με μαθηματική ακρίβεια να επανδρώσουν την ελίτ του τόπου σε κυβέρνηση, στρατό και εκκλησία. Το If.... εστιάζει στη λειτουργία ενός από αυτά, σε μια πικρή και ουτοπική ιστορία εξέγερσης οργανωμένη σε 8 κεφάλαια:

1.COLLEGE HOUSE… return, όπου η σχολική χρονιά ξαναρχίζει, οι ιεραρχίες ενεργοποιούνται αμέσως και εμφανίζεται ο Τράβις, ένας επαναστάτης που ψάχνει την αιτία και αναρωτιέται «Πότε ζούμε; Αυτό θέλω να μάθω». Από την άλλη, η ομιλία του διευθυντή δίνει το στίγμα: «Εργαστείτε… παίξτε. Αλλά ποτέ μη συγχέετε αυτά τα δύο».

2.COLLEGE… once again assembled, όπου η ζωή των μαθητών μπαίνει στους γνώριμους ρυθμούς της: διδασκαλία και εκκλησιασμός.

3.TERM TIME, όπου οι τελειόφοιτοι με τα… ιδιαίτερα γούστα έρχονται για πρώτη φορά σε σύγκρουση με τον «εκφυλισμένο» Τράβις.

4.RITUAL AND ROMANCE, όπου εμφανίζεται για πρώτη φορά το γυναικείο φύλο, το «αληθινό αίμα» και γίνεται η πρώτη «απόδραση» -η επιστροφή είναι πια αδύνατη.

5.DISCIPLINE, όπου μεταξύ τυριού και αχλαδιού κρίνεται ότι «αναρχικά στοιχεία απειλούν τη σταθερότητα της Εστίας» και αποφασίζεται το μαστίγωμα του Τράβις και της παρέας του. Εκτελείται χωρίς χρονοτριβές.

6.RESISTANCE, όπου ο Τράβις και η παρέα του ετοιμάζουν κάτι ύποπτο και ανταλλάσσουν όρκους.

7.FORTH TO WAR, όπου τα ψεύτικα σκάγια στον αιδεσιμότατο λειτουργούν ως οιωνός.

8.CRUSADERS, όπου η μικρή συμμορία σκαρώνει το τελευταίο της (;) αστείο.

Τόσο μαεστρικό συνδυασμό καλειδοσκοπικής ματιάς στις δομές ενός συστήματος και βραδείας ανάφλεξης της δράσης ίσως να έχω ξαναδεί μόνο στο «Nashville» του Altman. Η θεώρηση του Anderson στη βάναυση τήρηση των ιεραρχιών πραγματοποιείται με σενάριο και ντεκουπάζ αξιοθαύμαστης οικονομίας, με σαφήνεια και ελλειπτικότητα. Το πλαίσιο στο οποίο τοποθετείται η αφήγηση, αυτό των 8 κεφαλαίων, μοιάζει με αναγκαιότητα που προκύπτει διαλεκτικά, όπου το ένα φέρνει το αμέσως επόμενο.

Tο «πόρισμα» λοιπόν θα προκύψει αμείλικτο: σταθερός ο καταμερισμός των ρόλων, το ίδιο και η ανακύκληση της βίας, άρα και των συμπλεγμάτων. Από δω οι τύραννοι, από κει οι ρουφιάνοι, λίγο παραπέρα οι δούλοι. Και φυσικά ο παντοτινός πρωταγωνιστής: η άμορφη μάζα, που εκτονώνει τη συσσωρευμένη βία σε αθλοπαιδιές, προσομοιώσεις παιχνιδιών πολέμου, εκφυλισμένη σεξουαλικότητα.

Η βία εξάλλου ξεκινάει ήδη από την κατάφωρη καταπίεση της φυσικής ροπής του παιδιού προς την κίνηση, με τον Anderson να το καταδεικνύει μέσα από μια συνεχή εναλλαγή κίνησης και ακινησίας στα πλάνα του. Η εξέγερση λοιπόν δεν είναι τίποτα άλλο από την εφόρμηση της πρώτης στη δεύτερη με μια κόκκινη παντιέρα στο χέρι. Ένα χρώμα –σήμα κατατεθέν της επαναστατικότητας που σιγοβράζει υπογείως και εμφανίζεται αιφνίδια στην ένδυση των ηρώων, το ντεκόρ και βέβαια το αίμα που αφυπνίζει για τα καλά τα ένστικτα των μαθητών.

Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα αποδεικνύεται μια περαιτέρω ανάλυση της σκηνοθετικής γραμμής του Βρετανού δημιουργού, που επικυρώνει εμπράκτως την άποψή του: δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος από μια μεταφορά για να σχολιάσει την ταξική κοινωνία της εποχής του. Συνεπώς η παρεκτροπή από έναν αυστηρό ρεαλισμό επιβάλλεται: η απρόβλεπτη παρεμβολή των ασπρόμαυρων σκηνών μεταφέρει σε παραισθητικά πεδία, ακόμα και στην καθαρά ονειρική σφαίρα. Από κοντά και άλλες «ενέσεις» σουρεαλισμού, όπως η απεικόνιση της συμπεριφοράς των καθηγητών την ώρα της διδασκαλίας (δείτε και την ομοιότητα με τις αντίστοιχες σκηνές στο « Νόημα της ζωής» των Μόντι Πάιθον), αλλά και η εμφάνιση του αιδεσιμότατου… από το πουθενά στο γραφείο του διευθυντή. Με αυτήν την αφορμή κάποιοι θα υποστήριζαν ότι το τελικό αιματοκύλισμα (σαφής επιρροή και για τους Trier – Vinterberg στο « Dear Wendy») είναι προϊόν μιας οργιώδους εφηβικής φαντασίωσης, με τον ίδιο τον Anderson να υποπίπτει αργότερα στο ίδιο ατόπημα και να σκηνοθετεί άλλες δύο ταινίες με πρωταγωνιστή τον Τράβις –ο οποίος, με μια ορθολογική ερμηνεία, πέφτει εκτός πλάνου στο πεδίο της μάχης.

Αδυναμία του ίδιου του δημιουργού να ερμηνεύσει το φινάλε του, ή μια μεταγενέστερη επιθυμία να χτίσει μια περσόνα ανάλογη του Αντουάν Ντουανέλ στις ταινίες του Truffaut; Ίσως να πρόκειται για τη μεγάλη έξοδο του σκηνοθέτη από τα στεγανά του ρεαλισμού, προτιμώντας να στρέψει την κάμερά του στο βλέμμα του McDowell και στην άγρια χαρά της διαρκούς επανάστασης.

Κωνσταντίνος Σαμαράς (Cineυρωπαϊκόν)

---

Δευτέρα 22 Ιουνίου 2009

Ο ρόλος του επαναστάτη νεαρού σε ένα καθωσπρέπει βρετανικό σχολείο είναι που έκανε γνωστή τη φάτσα του Malcolm McDowell το 1968, λίγο καιρό πριν τον κάνει παγκοσμίως διάσημο ο κύριος Kubrick με το Κουρδιστό Πορτοκάλι. Μπολιασμένη με πολύ μαύρο χιούμορ και πολλές σουρεαλιστικές καταστάσεις, η ταινία If... σχολιάζει και κατακρίνει εν πολλοίς το εκπαιδευτικό σύστημα (κυρίως των δημόσιων σχολείων), την καταπίεση που δέχονταν (δέχονται;) οι έφηβοι, η οποία τεντώνει το σχοινί ως εκεί που δεν πάει άλλο. Και όταν αυτό κοπεί, τα πράγματα θα περάσουν σε μια διαφορετική δραματική κατάσταση που δεν θα έχει επιστροφή, αλλά ούτε και ευτυχή κατάληξη. Επίκαιρη ταινία μέσα στο εκρηκτικό κλίμα της τότε εποχής. Ό,τι πρέπει και για τους δικούς μας ανήσυχους νεαρούς, ειδικά τώρα που δίνουν εξετάσεις και τελειώνουν το σχολείο (πολλοί μόνο για το καλοκαίρι)! Να μην παίρνουν πολλές ιδέες όμως...

Ζήσης Μπαρτζώκας (5Χ5 on Cult by Zisis: Violent `60...)

---

Τη ζωη σε ενα υποθετικο( δεν μας δινεται καν το ονομα του) κολεγιο της Αγγλιας διαπραγματευεται αυτη η επαναστατικη αιτια του Θεατρικου Lindsay Anderson που ξεκινησε την καριερα του σαν κρητικος κινηματογραφου. Εκει που η πειθαρχεια και η υπακοη ειναι αναγκαστικα για το γοητρο της σχολης οι μαθητες αγανακτουν και επαναστατουν.

Ο σατανικος (οπως μας εχει συνηθισει) McDowell συνανταει “his drogues” 3 χρονια πριν το Clockwork Orange. Η μικρη παρεα 4 αγοριων αμφισβητουν την εξουσια των ανωτερων, τους περιφρονουν και μαζι με μια ατιθαση κοπελα που γνωρισαν τυχαια σε μια επαρχιακη pub θα φερουν τα πανω κατω σε μια απο τις καλυτερες τελικες σκηνες βιας που εχουν γυριστει.

Ο Anderson ειχε σιγουρα τον Kubrick στο μυαλο του και μας θυμιζει λιγο απο Antonioni στο:”Zambriskie point” αλλα καταφερνει να κανει μια πρωτοποριακη για την εποχη της ταινια. Ολη η καταπιεση και η ασκοπη χρηση βιας στα παιδια ξετυλιγεται με ενα ειρωνικο υφος. Καθως το κολεγιο παρουσιαζεται με ομορφα φωτεινα χρωματα ολοι οσοι ασκουν την εξουσια απο τους καθηγητες στους επιμελητες αντιπροσωπευουν την σκοτεινη πλευρα, ενα λαθος συστημα εκπαιδευσης.

Αυτο που συγκλονιζει και σοκαρει ειναι ο φυσικος τροπος με τον οποιο συμβαινουν τα γεγονοτα. ¨Οπως απλα και φυσικα ο McDowell και η παρεα του ξυλοκοπουνται νομιμα αλλα εξευτελιστικα απο την εξουσια ετσι και σαν μια εξελιξη που επρεπε να περιμεναμε φτιαχνουν ενα μικρο στρατο και κανουν την αιματηρη τους εξεγερση.

Βαθμολογία: (9/10)

Μαρια Βουγιουκαλακη

Αυτή τη στιγμή δεν είστε συνδεδεμένος. Συνδεθείτε ή κάντε εγγραφή για να σχολιάσετε.